________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પર્યુષણના પાંચ કર્તવ્ય
ડે. કુમારપાળ દેસાઈ
નમસ્કારમાં જેમ નવકાર માત્ર મોટો છે, કરવા માટે જે પ્રયોગ જૈન પરંપરામાં થયો છે. તીર્થમાં જેમ શંત્રુજય તીર્થ મહાન છે, દાનમાં એ બીજે ક્યાંય થયો નથી. અય મહાન છે, ધ્યાનમાં શુકલધ્યાન મહાન છે. ,
સંસારમાં વેરઝેરની સળગતી હેળીને અભય. રત્નમાં ચિતામણીરત્ન મહાન છે એમ પર્વમાં
દાનથી દિવાળીમાં પલટાવવાનો આજે નિશ્ચય પર્યુષણ પર્વ મહાન છે.
કરીએ, ભગવાન મહાવીરની આવી છે. આ પર્વ વિશેની
(૨) સાધર્મિક વાત્સલ્ય :અનુપમ વાણી ! હજારો છે આકંઠ સ્નાન કરી મન-ચિત્ત
સાધર્મિક એટલે અહિંસા-સત્ય આ પાળદ્વારા આત્મા પર લાગેલા એક વર્ષના મેલને દૂર
નાર એ માનવી ભલે કોઈ છાપવાળે ન હોય કરશે: આ મહાપર્વની આરાધનામાં પાંચ કર્તવ્ય
અહિંસા-સત્ય આચરનાર ભલે પછી તે ગમે તે તો કરવા જ જોઈએ. અને એ વિના આખીય
સંપ્રદાયને હોય પણ એ સાધર્મિક છે. એ સાધ આરાધના અધુરી રહે.
મિક તરફ વાત્સલ્યભાવ-પ્રેમભાવ પ્રગટ કરવા.
આ આચરણમાં એને યેનકેન પ્રકારેણ મૂકવા અનુ (૧) અમારી પ્રવર્તન :
નામ સાધમિક વાસવ છે. જૈન ધર્મને મમ અહિંસા અને અભયમાં છે.
સૂક્ષ્મમાં સૂક્ષ્મ જ તુ તરફ – આ આત્મતુલ્ય મનથી કેઈ ને હણીએ નહિ. વચનથી કેઈન
દષ્ટિથી જેતે માનવી પિતાની નજીકના જ સાધન
મિકને કઈ રીતે ભૂલી શકે? પિતાને સાધર્મિકની હણીએ નહિ, કાયાથી કેઈને હણીએ નહિં!
બાહ્ય અને આંતરિક મુશ્કેલીઓ દૂર કરવા માટે હું કેઈને ઈજા કરીશ નહિ, મને કંઈ ઈજા તન, મન અને ધનથા તૈયાર રહેવું જોઇએ. કરશે નહિ. આ સાચે અભય ! મને જેમ સુખ
પ્યા છે, ભોજન પ્યારું છે. જ્યારે વધુ અને (૩) ક્ષમાપના :બધ અપ્રિય છે. એમ દરેકને પણ પ્રિય અપ્રિય
| મન ભારે અટપટો પદાર્થ છે કોઇવાર ખેંચહાય છે, આ જ સાચી અહિંસા. યથા પિંડે તથા
તાણ થઈ જાય, કેઈવાર અજાણે ભૂલ થઈ જાય, બ્રહ્માડે એવી માનવીની ભાવના !
આવે સમયે ક્ષમા માંગી લેવાય ! સમા આપી અભય એ સંસારની સર્વશ્રેષ્ઠ બક્ષિસ છે. દેવાય ! બસ, ફેંસલે આવી ગયો ! અભયદાન એ મહાદાન છે. જેન ધર્મમાં સંપૂર્ણ અવેરભાવ જ્યાં હોય, ત્યાં કેથ શત્રુ રહે ? અહિંસામય જીવનને ઉચ્ચ આદર્શ તરીકે સ્થાપવામાં પિતાના ગુણને જસમાન અને પાકાના ગુણને આવ્યું છે. વ્યવહારમાં આ આદર્શનું અમલીકરણ પહાડ સમાન જેનાર તેમ જ પારકાના પહાડ જેવા સપ્ટે.-એકટ – ૧
(૧૧૫
For Private And Personal Use Only
