Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્યારે મન એને પ્રેરણા આપે છે, ઉશ્કેરે છે. સ્વાથ્ય અને મનોવૃત્તિઓ મનની તીવ્ર ઈચ્છાને જ્યારે તૃપ્ત થવાને
અવસર નથી મળતે તે વ્યક્તિની મન સ્થિતિ લેખિકાઃ–પૂ. સાધ્વી શ્રી કનકશ્રીજી કેવી થાય છે? એનું માર્મિક વિશ્લેષણ કરતાં
પ્રાચીન આચાર્યએ લખ્યું છે : અસ્વાથ્ય વર્તમાનયુગની સૌથી વધારે જટીલ
આદાવભિલાષ: સ્થાગ્નિન્તતા સમસ્યા છે. આપણે એનું વિશ્લેષણ કરીએ છીએ
તદનન્તર તતઃ સમરણમ , માત્ર શરીરના ધરાતલ પર અને સમાધાન શોધીએ છીએ વિવિધ પ્રકારની ચિકિત્સા પદ્ધતિઓમાં.
તદનુગુણનાં કીર્તન
મુકેશસ્ય પ્રલાપશ્ય; –પરંતુ શરીરશાસ્ત્ર અને માનવશાસ્ત્રના નવીન
ઉન્માદસ્તદનુ તને વ્યાધિજડતા તથ્યએ એ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે શરીરની મેટા
તતસ્તતે મરણમ્... ભાગની બિમારીઓ તે માત્ર મનુષ્યના મનની પ્રતિક્રિયા જ છે. એટલે સ્વાથ્ય અને અસ્વાથ્યનું
સર્વપ્રથમ કઈ પદાર્થ મેળવવાની મનમાં મૂળ છે મનુષ્યની સત્ અને અસત પ્રવૃત્તિઓ.
કે ઈચ્છા જાગૃત થાય છે, પછી એનું ચિંતન અને
સ્મરણ થાય છે. વ્યક્તિ હર સમય એનાં જ ગુણહોમિયોપેથિક ચિકિત્સા પદ્ધતિના પ્રવર્તક
ગાન ગાયા કરે છે. ઈચ્છા પૂર્ણ ન થતાં મન ડ મેનીને લખ્યું છે :
ઉદ્વિગ્ન રહેવા લાગે છે. માનસિક સમતુલા ૯૯ ટકા બિમારીઓની જડ આપણું મન જ બગડી જાય. એ પાગલની જેમ પ્રલાપ કરવા છે. આ એલોપેથિક ડોકટર બધા અધૂરાં છે. તેઓ લાગે છે. પછી એનું માનસ ખરેખર અનિયંત્રીત વિચારે છે કિટાણું આપણને અસ્વસ્થ બનાવે છે, અને પાગલ બની જાય છે. ધીમે-ધીમે પરંતુ કિટાણું પ્રત્યેક વ્યક્તિના શરીરમાં હોય જ નાની-મેટી વ્યાધીઓથી ઘેરાઈને શરીર જડતાછે. આપણી માનસિક સંવેદનાને વેગ મળતાં જ કાન્ત બની જાય છે અને અકાળે જ એને મત એ ક્રિયાશીલ બની જાય છે.
પિકારવા લાગે છે. એટલા માટે ભારતીય ત્રિષિઓએ મને વિજ્ઞાનની ભાષામાં મોટા ભાગની બિમારી- ગાયું વિષયાપ્રાપ્તો રેગોત્પત્તિ-અતૃપ્ત ઈચ્છાઓ ઓ દબાયેલી ભાવનાઓ, વાસનાઓ, તણા, રેગેને જન્મ આપે છે-“અતિ અસકતાપિ અને મંદ બુદ્ધિની અભિવ્યક્તિ જ છે. રાજ્યમાદિ દોત્પતિઃ ”–તીવ્ર આસકિત ક્ષય
જૈન આગમ ગ્રંથમાં ગત્પત્તિના નવ જેવા જીવનઘાતક વ્યાધિઓને જન્મ આપે છે. કારણ દર્શાવવામાં આવ્યાં છે : અતિ ભજન કે એટલા માટે આપણે એ માનીને ચાલવું અતિ આન, અહિત ભેજન, અતિ નિદ્રા, અતિ પડશે કે અન્યાન્ય કારણની સાથે આપણું મન જાગરણ, મળ-નિરોધ, પ્રસ્ત્રવણ નિરોધ, અતિ પણ અસ્વાથ્યનું એક કારણ છે. મનની સમ ગમન, પ્રતિકૂળ ભેજન, ઇઢિયાર્થી વિકેપન. અવસ્થા શરીરની સ્વસ્થતામાં સાધક બને છે અને
આમાં પહેલા આઠ કારણ સ્થળ છે. નવમું વિષમ અવસ્થા બાધક, માનસિક વિષમતાની સૂક્ષમ છે અને ચિતનીય પણ એ છે-ઇંદ્રિયની સ્થિતિમાં ભયંકર સ્નાયુઓની તાણ પેદા થાય છે. પિતાના વિષય પ્રતિ દૌડ–તીવ્ર અભિલાષા, જેને મનની અસ્તવ્યસ્તતાથી શરીર કેટલું જલદી કામના કે વાસના પણ કહી શકીએ છીએ. પરંતુ પ્રભાવિત થાય છે એ આપણે પોતે અનુભવ કરી ઇંદ્રિયે પણ ઉત્તેજિત કે ઉત્કંતિ ત્યારે થાય છે. શકીએ છીએ.
પર્યુષણ વિશેષાંક
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531824 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 072 Ank 10 11 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 50 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 20 MB |