________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મ અને નારી
% 67.
9
ભારતીય સંસ્કૃતિમાં નારીનું સ્થાન અપૂર્વ છે. તેના વિષયમાં લખાયેલું સાહિત્ય જેટલું વિવિધતા પૂર્ણ છે તેટલું જ અનન્યતાથી ભરપૂર છે. તે અનેક ક્ષેત્રોમાં વહેંચાયેલ હોવાથી સાહિત્યમાં વિવિધ દષ્ટિકોણથી આલેખાયેલી છે. કયારેક તે હીનથી હીનતમ વિશેષણથી આભૂષિત કરવામાં આવેલ છે તે કયારેક દેવતાઓથી પણ ઊંચા પદ પર સ્થાપિત
-: લેખક :કરાયેલ છે. આટલા બધા પરસ્પર વિરોધી અભિપ્રાયને પાત્ર ભાગ્યે જ કોઈ બીજી વ્યક્તિ હશે. (હિંદીમાં) લક્ષ્મીનારાયણ ભારતીય
એમ. એ. સાહિત્યરત્ન - સ્ત્રીનું વર્ણન મુખ્ય બે આધારે થયું છે. એક તે તેનું વર્ણન કરનાર પુરુષ હોય છે. બીજું જે
- અનુવાદક :ભૂમિકામાં તેઓ હોય અને તેમને તે (નારી) જેવી દેખાય અથવા તો જે તેને અનુભવ થાય તેવું કે. અરુણા સી. કનાડિયા
એમ. એ. જ તેના વિષે લખ્યું છે પણ નારીએ પિતાના વિષયમાં બહુ ઓછું લખ્યું છે. પુરુષોની સાથે તેનો સંબંધ માતા, બહેન, પુત્રી, પત્ની વગેરે જીવનમાં કે સમાજજીવનમાં, એકાંતમાં કે સમૂહમાં, સંબંધોના રૂપમાં, શિષ્ય, દાસી, સખી વગેરે ભૂમિ- ગૃહસ્થાશ્રમમાં કે સંન્યસ્તાશ્રમમાં પુરુષને તેણે કાનાં રૂપમાં, મોહિની, પતિતા, કુલટા આદિ સર્વત્ર પોતાનાં તેમજ પિતાની ચર્ચામાં આવૃત્ત સ્થિતિઓનાં રૂપમાં અને કરુણા, દયા, પ્રેરણું, રાખ્યા છે. શક્તિ વગેરે દાત્રીના રૂપમાં આવેલો છે. એટલે આ અનુસંધાનમાં જ્યારે આપણે જેને નારીના તેનાં વર્ણનમાં વિવિધતા અવશ્ય રહે જ છે. વિષયમાં વિચાર કરીએ ત્યારે હિન્દુ નારી અને
ભારતીય નારી એક એકમરૂપે પણ છે. ભલે જૈન નારીને એકબીજાથી અલગ કરવા મુશ્કેલ છે, વિવિધ ધર્મો અને જાતિઓને લીધે તેનામાં કંઈક કેમકે બંનેમાં સામાજીક દષ્ટિએ અને ગુણે-શક્તિવિશેષતાઓ અને ન્યૂનતામાં આવી હોય. નારી સ્વભાવની દષ્ટિએ ભાગ્યેજ કંઈક અંતર છે. પરંતુ સર્વત્ર મધ્યબિંદુ રૂપ પણ રહી છે. ચાહે વ્યક્તિગત આ વાસ્તવિક્તા સિવાય ધાર્મિક ભિન્નતાને લીધે
૨૧૯
પર્યુષણ પર્વ : વિશેષાંક
For Private And Personal Use Only
