________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નાભિના લગ્ન મેરુદેવીની સાથે થયા. ઘણા સમય ગૃહસ્થાશ્રમમાં લેકેને નિયમિત કર્યા. ભગવાન બાદ પણ કઈ સંતાન ન થવાથી, પુત્રની કામનાથી ઋષભદેવના શાસન કાળમાં આ દેશને કેઈપણ દમ્પતિએ એકાગ્રતાપૂર્વક ભગવાન યજ્ઞપુરુષનું પુરુષ પોતાના માટે કેઈથી પણ પિતાના પ્રભુ યજન કર્યું. નાભિ રાજાની શ્રદ્ધાપૂર્વક વિશુદ્ધ પ્રત્યે (ઋષભદેવ પ્રત્યે) પ્રતિદિન વધનાર અનુરાગ ભાવથી કરેલ આરાધનાથી પરમ તેજસ્વી ચતુર્ભુજ સિવાય બીજી કોઈ પણ વસ્તુની કદાપિ ઈચ્છા મૂર્તિ પુરુષ વિશેષ પ્રગટ થયો. તેને જોઈને કરતો ન હતો. એક વખત ભગવાન ઋષભદેવ ઋત્વિજોએ પ્રાર્થના કરીને કહ્યું કે રાજર્ષિ નાભિને ફરતા ફરતા બ્રહ્માવત દેશમાં પહોંચ્યા. ત્યાં ત્યાં આપના સમાન પુત્ર થાઓ. આ સાંભળી બ્રહ્મષિઓની સભામાં પોતાના પુત્રને શિક્ષા યજ્ઞપુરુષે કહ્યું કે હું પોતે જ મારી અંશકલાવડે આપવા માટે આ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યા. “હે પુત્રે આગ્નીધ્ર નન્દન નાભિને ત્યાં અવતાર લઈશ, આ મનુષ્ય લેકમાં આ માનવ દેહ દુઃખમય કારણકે મારી સમાન મને બીજો કોઈ દેખાતે વિષયસેગ પ્રાપ્ત કરવા માટે નથી. આ ભેગ તે નથી. ત્યારબાદ ભગવાન ઋષભદેવનો જન્મ થયો. વિષ્ટાભેજી સૂકર-કુતરાદિને પણ મળે છે. આ જે જન્મથી જ વા, અંકુશ આદિ ચિહેથી શરીરથી દિવ્ય તપ જ કરવું જોઈએ, જેનાથી યુક્ત હતા, સમતા, શાન્તિ, વૈરાગ્ય, ઐશ્વર્ય અંતઃકરણ શુદ્ધ થાય, કારણકે આનાથી અનન્ત આદિ મહાવિભૂતિઓને લીધે તેઓને પ્રભાવ બ્રહ્માનંદની પ્રાપ્તિ થાય છે. શાસ્ત્રોએ મહાપુરુષની પ્રતિદિન વધતો જતો હતે. નાભિ રાજાએ તેનું સેવાને મુક્તિ અને સ્ત્રી સંગી કામિઓના સંગને સુંદર અને સુડેલ શરીર, વિપુલકીતિ, તેજ, બલ, નરકનું દ્વાર બતાવેલ છે. મહાપુરુષ તે છે કે જે સમ અશ્વર્ય, યશ, પરાક્રમ અને શૂરવીરતા આદિ ગુણોને ચિત્ત, પરમશાન્ત, ધહીન, સર્વ હિતચિંતક અને લીકે અષભ (શ્રેષ્ઠ) નામ રાખ્યું. ભગવાન ઋષભદેવે સદાચાર સંપન્ન હોય. મનુષ્ય અવશ્ય પ્રમાદવશ પિતાને દેશ અજનાભ ખંડને કર્મ ભૂમિ માનીને કુકર્મ કરવા લાગે છે, તેની તે પ્રવૃત્તિ ઈન્દ્રિયોને લેકસંગ્રહ માટે શેડો સમય ગુરુકુલવાસ કર્યો. તૃપ્ત કરવા માટે જ હોય છે. આ સારૂં નથી, ત્યારબાદ ગુરુની આજ્ઞા લઈ ગૃહસ્થ ધર્મની શિક્ષા કારણકે આનાથી આત્માને આ અસત્ અને દુઃખ આપવા માટે દેવરાજ ઈન્ડે આપેલ પિતાની કન્યા દાયક શરીર પ્રાપ્ત થાય છે. જ્યાં સુધી આ લૌકિક જયન્તી સાથે કષભદેવે લગ્ન કર્યું. તેમને ત્યાં સે વૈિદિક કર્મોમાં ફસાયેલ છે ત્યાં સુધી મનમાં કર્મની પુત્રે થયા. તેમાં મહાગી ભરતજી મોટા હતા વાસનાઓ પણ ઉત્પન્ન થતી રહે છે, અને એનાથી અને બધાથી અધિક ગુણવાન હતા. તેઓના નામથી દેહબન્ધનની પ્રાપ્તિ થાય છે. મનુષ્ય સાવધાન લેકે આ અજનાભ ખંડને “ભારતવર્ષ કહેવા રહીને અવિદ્યાથી પ્રાપ્ત આ હદયગ્રંથિ રૂપ બંનેને લાગ્યા.
શાસ્ત્રોક્ત રીતથી સાધન દ્વારા સારી રીતે કાપી ભગવાન શિષભદેવ, જો કે સ્વયં સર્વદા બધા નાખવાં જોઈએ, કારણ કે આ કર્મ સંસ્કારોને પ્રકારની અનર્થ પરંપરાથી રહિત, કેવલ આનન્દા રહેવાનું તે સ્થાન છે. ત્યારબાદ સાધનેને પણ નુભવ સ્વરૂપ અને સાક્ષાત ઈશ્વર જ હતા, તે પણ ત્યાગ કરવો જોઈએ, ”
જ્ઞાનીઓ સમાન કર્મ કરતા. તેઓએ કાલની ઉપર પ્રમાણે સવિસ્તર શિક્ષા આપી રાજ્યકારઅનુસાર પ્રાપ્ત ધર્મનું આચરણ કરીને તેનું તત્વ ભાર પુત્રને સોંપી પોતે ઉપશમ શીલ નિવૃત્તિ ન જાણનાર લોકોને શિક્ષા આપી. સાથે સાથે પરાયણ મહામુનિઓની ભક્તિ, જ્ઞાન અને વૈરાગ્ય સમ, શાન્ત, સુહૃદુ અને કાણિક રહીને રૂપ પરમહંસચિત ધર્મોની શિક્ષા આપવા ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષને સંગ્રહ કરતા માટે બિલકુલ વિરક્ત થઈ ગયા. કેવલ શરીર
પર્યુષણ પર્વ વિશેષાંક
૨૧
For Private And Personal Use Only