________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચમન-ચેવડાવાળે”
લેખક: ઝવેરાઈ બી. શેઠ બી. એ. માદરે વતનની ધરતી પર તેણે પગ મૂકે. સ્કૂલની સામે જ બેસીને ચમન ચેવડો વેચતે. વતનની માટીને તેણે માથે ચડાવી. પંદર વર્ષના ગરીબ બાળકે તેની સામે ટગર ટગર જોઈ રહેતાં. ખાસ્સા ગાળા પછી તેણે પિતાની ધરતી–માતાના તેમની પાસે પૈસા તે નહોતા જ. ચમનનું હૃદય દર્શન કર્યા હતા. તેની માતા તેને લેવા માટે કરુણાથી ઊભરાઈ જતું. તેવા બાળકોને પિતાની સ્ટેશને આવી હતી. તેને પણ તે પગે લાગ્યું. પાસે બોલાવીને, પ્રેમથી થોડે થોડે ચેવડે મફત ત્યારે તેની આંખમાંથી અશ્રુબિંદુઓ ટપક્યા. આપતા. એ બાળકે ચેવડો ખાઈને ખુશખુશાલ સ્કૂલમાં ભણેલે ત્યારનાં સૂત્રો તેને યાદ આવી ગયાં. થઈ જતાં અને અંતરથી ચમનને આશીર્વાદ જનની જન્મભૂમિશ્ચ સ્વર્ગાદપિ ગરિયસી આપતાં. તેનો ભાવ એકજ. તેલ માપ કે માલમાં
કદી દગો નહિ. કદાચ બે પૈસા નફે ઓછો થાય અર્થાત્ “જનની જન્મભૂમિ સ્વર્ગથી પણ તે તેની પરવા નહિ પરંતુ કોઈ પણ સ્તરે દગે ચડિયાતી છે.” અને
કે અપ્રમાણિક્તા ન કરવા તે તેનું ધ્યેય હતું. જનનીની જોડ સખી નહી જડે રે લેલ એક દિવસ ચમનને સિતારો ચમક. તેના સૌ ઘોડાગાડીમાં ગોઠવાયા. ઘેર પહોંચતાં :
. પાડોશી નટવરલાલ શેઠ આફ્રિકાથી આવ્યા હતા. સુધીમાં તે તેણે કેવાં કેવાં પરિવર્તને નિહાળ્યાં?
છે તેનું શકય તેટલું કામ ચમન કરતે હતે. ચમનની
કામ કરવાની પદ્ધતિ, ચિવટ અને તેના હાથની ધૂળના રસ્તાઓની જગ્યાએ આસ્ફાટ રેડ, સૂપડા
ચકખાઈ નટવરલાલને ગમી ગયા. ચમનની માતાની એના સ્થાને સુંદર મહેલાત, ગંદકી નેસ્તનાબૂદ
નાખુશી છતાં તેને સમજાવીને નટવરલાલ શેઠ થઈ ગઈ હતી. બાગ-બગીચાઓ ખીલી ઊઠ્યા
ચમનને આફ્રિકા લઈ ગયા. પિતાની પેઢીમાં જ હતા. નળ અને ગટરની ચેજનાઓએ અને
તેને ગોઠવી દીધું. તે દહાડે ચમન ખૂબ પાવર મર્કયુરી લાઈટોએ આ ગામની રોનક પલટી નાખી છે
થઈ ગયો. તેણે ડરતા ડરતા શેઠને વિનંતી કરી કે હતી. તેને પણ તેને ભૂતકાળ યાદ આવી ગયે.
પતે સ્વતંત્ર ધંધે કરવા ધારે છે. નટવરલાલ તે પંદર-સોળ વર્ષને હતું અને દસમા અતિ ઉદાર અને દીષ્ટિવાળા આદમી હતા. ધારણમાં અભ્યાસ કરતા હતા ત્યારે તેના પિતા તેમણે ચમનને આર્થિક મદદ આપીને ધંધે શરૂ અકસ્માતથી ગુજરી ગયા હતા. સાધારણ સ્થિતિના કરાવ્યો. સિતારે જેને ચમકતે હતા તેવા અમને આ કુટુંબ પર અચાનક આફત આવી પડી. પાંચ વરસમાં પાંચ લાખ રૂપિયા બનાવ્યા. નટવર શાકના વાદળો ઘેરાઈ ગયાં. માતા અને પુત્ર લાલ શેઠના પૈસા તેણે વ્યાજ સાથે પાછા આપ્યા. દિવસો સુધી શેકમગ્ન રહ્યાં. પરંતુ હિંમત હારવી એક વેપારી તરીકે તે ખ્યાતનામ બની ગયે-તેની પોસાય તેમ નહોતી. માતાએ ગૃહઉદ્યોગ શરૂ પ્રમાણિકતા સચ્ચાઈ અને ધંધામાં એકનિષ્ઠાને કર્યો અને મને માતાના ઈન્કાર છતાં ચેવડે કારણે. વેચવાનું શરૂ કર્યું. બે જીવને જોઈએ તેટલું તેની માતાને તે કદી ભૂલે નહોતે તેની તેઓ પેદા કરી લેતાં. નિષ્ઠાવાળા પ્રમાણિક અને ઈચ્છા એવી હતી કે તેની માતા તેની સાથે, નિર્દોષ ભાવવાળા આ માતા-પુત્ર સમાજમાં આફ્રિકા આવીને રહે. પરંતુ તેની માતા તેમ માનથી જીવવા લાગ્યા.
ઈચ્છતી નહતી. તેની માતાને તે નિયમિત પૈસા
૨૧૪
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only