Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મંત્રના બીજાક્ષરો, ચંદ્ર અને મુદ્દાઓ
લે . હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ. એ. (૧) મંત્ર વિચારો પર્યાય, અર્થ, નિરુકત, વ્યુત્પત્તિ, વ્યાઆપણું આ દેશમાં-“ભારત વર્ષમાં પકતા, વ્યાખ્યા, મંત્રની સિદ્ધિ અને એના મંત્ર, યંત્ર અને તંત્ર એ ત્રિપુટી વિષે જાત-
થી હવે આ પાંચ પાન, મંત્રગનાં ૧૬ અંગે, મંત્ર
સિદ્ધ, મંત્રનો પ્રભાવ, મંત્રના પ્રકારો, મંત્રના બતની માહિતી પ્રાચીન સમયથી અપાતી તિ આવી છે. મંત્રને જેમ “મંતર કહે છે તેમ બીજાક્ષરી, પલ્લ, મંત્રને યંત્ર સાથે ચત્રને “અંતર' કહે છે. વળી જંતર-મંતર સ બ ધ, ફટલાક મંત્રો તેમ જ અર્થવિચારણા. (અર્થાત યંત્ર-મંત્ર) તેમ જ છૂમંતર (એટલે “ઉવસગ્ગહરં સ્તોત્ર સ્વાધ્યાય” નામનું કે જંતરમંતરને પ્રોગ) જેવા શબ્દ જે પુસ્તક થોડા વખત ઉપર જૈન સાહિત્ય ખૂબ જ પ્રચલિત જણાય છે. તંત્ર શબ્દના વિકાસ મંડલ” તરફથી પ્રકાશિત કરાયું છે ચાર અર્થે “સાર્થ ગુજરાતી જોડણીકોશ”માં તેને ઉપદુઘાત” લખવાનું મને આ મંડલ અપાયા છે. તેમાં પ્રથમ અર્થ નીચે મુજબ તરફથી આમંત્રણ મળતાં મેં આ પુસ્તકમાં અપાયે છે –
મંત્ર વિષે પૃ. ૮-૧૨, ૧૫, ૧૭, ૩૧, હિંદુઓનાં એક પ્રકારનાં શાસ્ત્રો તેમાં ૫૪-૫૬, ૭૧ અને ૭૫-૭૯માં છૂટી છવાઈ મંત્ર, પ્રયોગો અને ક્રિયાઓ ઉપર વધુ
ન અપાયેલી વિગતો સંકલિત કરી મંત્રભાર મૂકેલ છે)
પરામર્શ' તૈયાર કર્યો હતો પરંતુ એ તેમજ
ઉદ્દઘાતમાંથી બીજી પણ કેટલીક સામગ્રી આ કેસમાં જાદુને અર્થ “મંત્ર, તંત્ર સ્થળ સંકેચને લીધે જતી કર્યાનું જાણવા કે હાથચાલાકીનું કામ” એમ કરાયા છે. મળે છે.
કેટલાંક વર્ષો પૂર્વે મેં એક પુસ્તકાલયમાં મંત્ર વિષે વિશેષ ન કહેતાં એટલુંજ તંત્ર વિદ્યાને લગતું પુસ્તક જોયું હતું પણ કહીશ કે કવિકલાપ્રભકૃત પાર્શ્વનાથસ્તવમાં આજે એનું નામ વગેરે યાદ આવતું નથી. કમઠાધિષિત મંત્ર છે, એવાઈ (સુર લંત્ર વિશે એક સ્વતંત્ર લેખ લખવાને ૧૬)ની અભયદેવસૂરિકૃત ટીકામાં “નિ. તાઇ હું આ લેખમાં તે મંત્ર અને યંત્ર એ જળામિત્રા એ ઉલ્લેખ છે, મંત્ર બે જ અંગે કેટલીક બાબતે રજૂ કરીશ. જંભદ્ર એ એક પ્રકારના દેવેનું નામ છે. ‘મંત્ર સંબંધી મેં મંત્રવિમર્શ અને ઉવસગ્ગહરાની હર્ષકીર્તિસૂરિએ રચેલી જન સાહિત્ય” નામને એક લેખ લખે ટકામાં દર્શાવાયેલે મંત્ર ધરણ, ઈન્દ્ર, પવાહતે. એમાં મેં નિમ્નલિખિત વિગતેને વતીદેવી અને પાર્શ્વ યક્ષથી અધિષ્ઠિત છે. સ્થાન આપ્યું હતું:
તેમજ નેમિદાસકૃત ધ્યાનમાલા (ઢાલ ૫, ૧ આ લેખ “ જૈનધર્મ પ્રકાશ” (પૃ. ૮૧, અં. ૬ અને ૭-૮)માં બે કરો છપાયો છે.
૨ આમાંની ઘણીખરી વિગત “વિસહર-કુલિંગ” મંત્ર સાથે સંબંધ ધરાવે છે. નવેમ્બર ૭૧
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531785 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 069 Ank 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 27 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |