Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક છ મ ] વાર્ષિક તપશ્ચર્યા–અક્ષય તૃતીયા આરાધન.
૧૪૫ દિવસ આહારપાણી લેવા. એમ આખા વર્ષ સુધીનું પરમ તપ છે, જેને વાર્ષિક તપ પણ કહે છે. આ તપની શરૂઆત અક્ષય તૃતીયાથી થાય છે, જેથી તેને અક્ષય તૃતીયા આરાધન પણ કહે છે.
જેના અનુકાનમાં ત્યાગ અને તપની પરાકાષ્ઠા છે, જૈન ધર્મનું મહત્વ આ ત્યાગ અને તપ ઉપર નિર્ભર છે. એક સુખી માણસ ઉગણ રૂતુમાં બે ચાર કલાક પાણી વિના રહી શકતો નથી ત્યારે જેન મમક્ષ છવામાઓ. છછે. અમના પૈષધના ઉગ્ર તપ તપનાર પ્રયવંત જીવાત્માઓ ભગવંત વીરના શાસનમાં છે. તેમજ છઠ્ઠને પારણે છઠ્ઠ કરનારા વાર્ષિક તપના તપસ્વીઓનું તપનું માહા... આપણે શું વર્ણવી શકીએ?
વાર્ષિક તપની ઉત્પત્તિ, વિધિ અને કાળ. આ વાર્ષિક તપનું માહાસ્ય ભગવાન રૂષભદેવજીના નામની સાથે જોડાએલું છે. પ્રભુએ છ તપશ્ચર્યાના પ્રત્યાખ્યાન કરી ફાગણ વદ ૮ ને રોજ દીક્ષા અંગીકાર કરી ત્યારથી ૧ વરસ ૧ માસ અને ૧૦ દિવસ સુધી પ્રભુને આહાર પાણી મળ્યાં નહીં. આટલે સમય વરસી તપનો ગણાય છે. પુણ્યવંત છ ફાગણ વદ ૮ થી વરસી તપની શરૂઆત કરે છે.
અક્ષય તૃતીય આરાધનામાં ઉનું પાણી પીવું, સાદ અને રુચિકર રાક ખાવે, કામકાજ, હરવું ફરવું નિયમિત રાખવું, આચારમાં શુદ્ધિ રાખવી, સજઝાય, ધ્યાન, એકાગ્રતા, આત્મશુદ્ધિકુલકનું પઠન પાઠન, સ્મરણ, મનન, સામાયિક, પ્રતિક્રમણ વગેરે સ્વાધ્યાયમાં આખું વર્ષ પસાર કરવાનું હોય છે. કર્મબંધ ન થાય એ હમેશાં વિચારવાનું હોય છે. મન સરલ અને દયાદ્ધ રાખી દાન, શીલ આદિ ધર્મના ધેરી રસ્તાને પકડી વાર્ષિક તપને પૂર્ણ કરવાનું હોય છે. વરસીતપ કરતાં કાઈ વખતે છઠ્ઠ કે અઠ્ઠમની તપશ્ચર્યા ૫ગુ કરવી પડે છે. તે કઠણ તપશ્ચર્યા છે પરંતુ સૌથી વધારે કઠણ તપશ્ચર્યા તે તપ પૂર્ણ થતાં ચાર કે ત્રણ દિવસના ઉપવાસના પ્રત્યાખ્યાન કરવા પડે છે તે વધારામાં વધારે ઉગ્ર તપ છે. પરવીના તપની આ ખરેખર કસોટી છે, કેમકે ચૈત્ર અને વૈશાખના ઉમ તાપમાં જ આ તપની પૂર્ણાહતિ છે. આવા તાપમાં ત્રણ કે ચાર દિવસના ઉપવાસ એ કર્મનું જવલન કરનારા માર્ગો છે. આ તાપના દિવસો કેટલા અસહ્ય છે તેને ઈતિહાસ એમ કહે છે કે, જંગલમાં જ્ઞાનધ્યાનનું આરાધન કરનારા ઋષિ-મુનિયો જેઓ પોતાના આશ્રમની બહાર કોઈ વખતે રહી ગયા હોય તે તાપના કારણે શેકાઈને ભડથાં થઈ ગયા હોય એવા દાખલાઓ મળે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય કે-ઉનાળાના તાપનું તપન આવું ઉમ્ર છે.
હવે મળ વિષય પર આવીએ ભગવંત રૂષભદેવજીને દીક્ષા પછી આહાર-પાણી મળ્યાં નથી, આહાર માટે પ્રભુ સ્થળે સ્થળે ફરે છે પરંતુ કાઈને આહાર-પાણી વહેરાવવાની પ્રવૃત્તિ થતી નથી કેમકે દાન દેવાની રીત લેકે સમજતા નથી. ક૯પવૃક્ષ સમ સુખ ભોગવી રહેલા લોકોને દાનને બંધ કેઈએ કરેલ નથી. એટલે પ્રભુને શું જોઈએ છીએ તેની તેમને સમજ પડતી નથી. ભગવંત ઉપર લેકની ભક્તિ ઘણી છે. સોનામહે ને હીરા માણેકના હાર લાવીને હાજર કરે છે, કોઈ રંગબેરંગી વસ્તુઓ લાવીને ઊભા છે, કોઇ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531779 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 068 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |