________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સેળ રોગ સંબંધી આગમિક ઉલ્લેખે
શ્રી હીરાલાલ ૨ કાપડિયા M. A.
જૈન આગમાં જાતજાતના વિષયનું નિરૂપણ “સાક્ષેત્યારે ગોવા, પ્રતીતાર્થ: નાર, જોવાય છે. એમાં કેવળ ધાર્મિક બાબતો વિષે માહિતી “ર” ત્તિ આહારવિતિ: હિદ્દીન્દ્ર
અપાતાં પ્રસંગવશાત અન્ય બાબતે–સાંસારિક છp-નેટર, મૂર્ધાર- મસ્તાર[; બાબતો પણ આલેખાઈ છે. આ પરિસ્થિતિમાં કઈ “માનg” રિ મવ: છિયાત્વેિ કોઈ આગમમાં રાગે અને એની સેળની સંખ્યા વતરિત; “ઇકુ” ત્તિ વ:, ‘’ વિષે ઉલ્લેખ જોવાય છે. દા. ત. નાયાધમ્મકહા- જિ રા કામાર્થ:' (સુય૦ ૧, અ. ૧૩, સુ. ૯૪)માં નંદને એકી
ઉવાસગદીસા(અ. ૪)માં એક દેવ સુરાદેવ સાથે સેળ રેગ થયાની વિગત નીચે મુજબ
નામના શ્રાવકને દમ ભીડાવતાં કહે છે કે હું તારા અપાઈ છે –
શરીરમાં એક સામટા સેળ રોગ દાખલ કરીશ. આ “ તા તરસ રસ માથાલેક્ટ્રિણ પ્રસંગને લગતે રોગ સંબંધી ઉલ્લેખનીચે પ્રમાણે છે – अन्नया कयाई सरीरगसि सालस 'रोगायङ्का “सासे कासे जाव कोठे" पाउन्भूया, तं जहा
આ સંબંધમાં અભયદેવસૂરિકૃત વ્યાખ્યા (પત્ર “તારે જાણે રે વારે છિ માટે ૧૩૮ આ) નીચે મુજબ છે – अरिसा अजीरए दिट्टीमुद्धसूले अगारए ।
" सासे इत्यादौ यावत्करणादिद दृश्यम्अच्छिवेयणा कण्णवेयणा कण्ड दउकरे काढे।"
. सासे कासे जरे दाहे कुच्छिसूले भगन्दरे। અનગારલકને અંગે સુ. ૫માં ગાયક, કંય, अरिसाऽजीरए दिट्टीमुद्धसूले अकारए । દાહ અને પિત્તજજર શબ્દો વપરાયા છે. ના, ધ अच्छिवेयणा कण्णवेयणा कण्डू उदरे काढे। ઉપર અભયદેવસૂરિએ વિ. સં. ૧૧રમાં નિવૃત્તિ રચી કાવ: " એમાં ઉપર્યુક્ત શબ્દોને અંગે નીચે મુજબ સ્પષ્ટી
વિવારસુય(સુય૦ ૧, અ. ૧, સુ. ૫)માં કરણ છે:–
રાષ્ટ્રકૂટ, ઈક્કાઈને સોળ રેગ થયાને નીચે મુજબ ____ "रोगश्चासौ आतङ्कश्च-कृच्छ्रजीवितकारीति
ઉલ્લેખ છે – समासः, कण्डूः-कण्डूतिः; दाहः प्रतीतः, तत्प्रधानेन
"तते णं तस्स इकाईयस्स रफूडस्स વિરો” સુ ૮૪નું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે વિકૃતિ
- ૧, આ ભાવનગરની જન આત્માન સમા (પત્ર ૧૮૭૮)માં અપાયું છે :
તથી વિ. સં. ૧૯૯૭માં પ્રકાશિત આત્તિનો પત્રાંક છે,
For Private And Personal Use Only
