Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તેને સંક્ષેપ કરી તે બાબતનું પ્રતિપાદન કરનારી (૬) ધમ્મસંગહણિ [ ધર્મસંપ્રહણ. કૃતિ તે “સંગ્રહણિ યાને સંગ્રહણી છે.
(૭) ખેતસંગહણું [ ક્ષેત્રસંગ્રહણી ] આને - જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણે જે સંગહણું ણિ) “જબૂદીવસંગહણું ” તેમજ “ લધુસંગહણ” પણ રયી છે તેના ઉપર મલવગિરિસૂરિએ જે વિવૃત્તિ રચી કહે છે. છે તેમાં (પત્ર ૨ આમાં) “સંગ્રહણિ શબ્દનો અર્થ ( ૮ ) સંખિત્તસંગહણી [ સંક્ષિપ્ત-સંગ્રહણી ] અને એની સિદ્ધિ ઉપર મુજબ દર્શાવાઈ છે. પ્રસ્તુત આને સંગ્રહણીયણ પણ કહે છે. પંક્તિ નીચે મુજબ છે:–
(૯) ધર્મરત્નસંગ્રહણી. સાક્ષાત્ત પુર્વજ્ઞાપનાવુિં વિસ્તરે- ( ૧ ) બઠસંગ્રહણી. ખાને “સંગહણ” પણ મિપિતા કર્થી સંક્ષિપ્ય ગુહ્યતે–પ્રતિપાઘવેના કહે છે. આ નામથી બે કૃતિ ઓળખાવાય છે. भिधीयन्ते यया ग्रन्थपद्धत्या सा 'सङ्ग्रहणिः'।
( ૧૧ ) લઘુગ્રહણી. આ નામની ચાર કૃતિ उणादिकोऽनिप्रत्ययः।" - આ તેમજ વિકૃતિને પ્રારંભનું ત્રીજું પદ્ય જોતાં
છે. એ પૈકી ગજસાકૃત કૃતિ સિવાયની [૧] ૩૦ જણાય છે કે મલયગિરિસૂરિને “સંગ્રહણુિં શબ્દ
ગાથા પૂરતી અજ્ઞાતકર્તક, [૨] ઉપર્યુંકત જબૂદીવઅભિપ્રેત છે ખરો, પણ “સંગ્રહણી” શબ્દ અશુદ્ધ
સંગહણ અને [૩] હેમચન્દ્રકૃત એ ત્રણને જિન તે નથી અને એ શબ્દ પણ સંખિત-સંગહણીના
રત્નકેશ વિ. ૧, પૃ. ૩૩૬ માં ઉલ્લેખ છે. વૃત્તિકારને માન્ય છે. આથી મેં આ લેખમાં “સંગ્રહણિ
( ૧૨ ) લઘુજંબૂદીપસંગ્રહણી. ના અર્થમાં સંગ્રહણી શબ્દ વાપર્યો છે.
(૧૩) સંગઠણ [ સંગ્રહણી ]. આને “બૃહ“સંગ્રહણી જેવા નામાંશવાળી કે એવી સંગ્રહણી” પણ કહે છે. નામવાળી કૃતિઓ-જૈન સાહિત્ય તરફ દૃષ્ટિપાત ( ૧૪ ) સંગ્રહણી. કરતાં જણાય છે કે કેટલીક જેન કૃતિઓનાં નામના
આમ મેં અહીં જે ચૌદ નામે નોંધ્યાં છે તે પ્રારંભમાં કે અંતમાં કે એના સંપૂર્ણ નામ તરીકે પૈકી કેટલાંક નામાંતર છે. એટલે સ્વતંત્ર કૃતસંગહણ, સંગહણી, સંગ્રહણિ કે સંગ્રહણી શબ્દ એની સંખ્યા ચૌની નથી એમ સમજવાનું છે. વપરાય છે. આ જાતની તમામ કૃતિઓ તે હું એ પ્રત્યેકની રૂપરેખા હવે આલેખું છું, ને એને અહીં ગણાવી શકું તેમ નથી. પરંતુ અત્યારે જે મારે જ જિનભદ્રમણિકૃત સંગહથી કરું છું – મને ફરે છે તેનાં નામ નીચે મુજબ સુચવું છું– સંગહણી (સંગ્રહ) –આ વિસસાવસ્મયભાસ. ( ૧ ) સંગ્રહણુપદવિચાર.
વગેરે મનનીય પ્રથાના પ્રણેતા જિનભદ્રમણિ ક્ષમા ( ૨ ) સંગહણરયણ [ સંગ્રહણીરત્ન ] આને શ્રમણની જણ મરહદી(જૈન મહારાષ્ટ્રી)માં સંપિત્ત-સંગહણી પણ કહે છે.
આર્યામાં રચાયેલી કૃતિ છે. ( ૩ ) ૫ણવણુતપયસંગહણ [ પ્રજ્ઞાપના પદ્યસંખ્યા–કતાએ કેટલાં પડ્યો રચ્યાં હશે તતીયપદસંગ્રહણી ].
તેને અંતિમ નિર્ણય કરવો બાકી રહે છે. શ્રી (૪) વાછવાભિગમસંગહણી [ છવાછવા- ચન્દસસ્કૃિત ૨૭૩ ગાથાની સંપિત્ત-સંગહણીના ભિગમ સંગ્રહણી ].
ઉપરની દેવભદ્રસૂરિકૃત વૃત્તિ(પત્ર ૧૨૧ આ ગત (૫) જબૂદીવસંગહણી [જબૂદીપસંગ્રહણી, નિમ્નલિખિત ઉલ્લેખ ઉપરથી જિનભણિએ લગભગ આને ખેતસંગરણ” તેમજ “લધુસંગ્રહણી” ૨૭૫ પધરતી સંગરણી રચી હશે એમ ફલિત
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531657 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 057 Ank 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 20 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |