Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧૦૨
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ.
(૩) ‘ વિરારાજોષન થી શરૂ થતી સ્તુતિ પૂર્વના અંશ છે. એમ કયા પ્રામાણિક અને પ્રાચીન ઉલ્લેખને આધારે કહી શકાય તેમ છે ?
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
( ૪ ) વગ' માટે સ’સાર-દાવાનલ-સ્તુતિનેા ઉપયોગ કરવાની પ્રથા દાખલ કરાઇ તે પૂર્વે એ માટે કયા સૂત્રનેા કે કઇ કૃતિઓના ઉપયાગ કરાતા હતા ?
( ૫) આ નવીન પ્રથા દાખલ કરનાર કાણુ છે? એમણે શા માટે એ દાખલ કરી અને એના અમલ કયારથી કરાતા આવ્યો છે?
આ તમામ પ્રશ્નોના ઉત્તર આપવાનું હાલ તુરત બની શકે તેમ નથી. પૂર્વના અશ હોવાની ખાખત મે’A History of the Canonical Literature of the Jainas (પૃ. ૯૦ ),માં સામાન્ય રૂપે ચર્ચો છે અને પહેલી સ્તુતિ માટે તેા હીપ્રશ્નના હવાલે આપ્યા છે.
‘• વિશાલાચન ’ માટે તે આખા પ્રશ્ન જ ઊભા રહે છે, એ પૂર્વના અશરૂપ નથી જ એમ માની લઈએ તેા પણ એ કેટલી પ્રાચીન છે એ બાબત ઉપર પશુ વિશિષ્ટ પ્રકાશ દાઈએ પાડેલા જણાતા નથી. આ સબંધમાં હું એ સૂચવીશ કે પ્રતિક્રમણુનો વિધિ રજૂ કરતી પ્રાચીનમાં પ્રાચીન જે કૃતિમાં - વિશાલાચન ' સ્તુતિના ઉલ્લેખ હોય તેના રચનાવા જાવામાં આવે તે આ દિશામાં એક પગલુ માંડેલુ ગણાશે.
ܕܕ
.
અહીં એ વાત ઉમેરીશ કૅ ‘“ વિશાલલેાચન ’’ઉપર કનકકુશલગણુની પિત્ત છે. એ સાડીમાં વિ. સ. ૧૬૫૪ માં રચાઇ છે, એમ . સા. સં. ઈ. ( પૃ. ૫૧ ) માં ઉલ્લેખ છે એટલે “ વિશાલલાચન ” કૃતિ લગભગ વિ. સ. ૧૬૦૦ જેટલી તેા પ્રાચીન ગણુાય જ.
[૨]
પાદપૂતિ અને અથ, તેમજ આ જાતની રચનાના ઉદ્ભવ ક્યારે કેમ થયા એ બાબતે મે' “ પાદપૂર્તિરૂપ જૈન કૃતિઓ '' નામના લેખમાં વિચારી છે અને એ લેખ ટૂંક સમયમાં પ્રકાશિત થવાના છે એટલે એ વાત અહીં હુ' જતી કરું છું.
“ સંસારદાવાનલ સ્તુતિ ” ની પાદપૂતિ' એ પ્રકારે થયેલી જોવાય છે. ( ૧ )સમસ્ત પદોનાં ચારે ચરણની એટલે કે સર્વાંગીણુ અને ( ૨ ) એ ાઇ એક જ ચરણની એટલે કે આંશિક્ર. પ્રથમ પ્રકારની પાદપૂર્તિ રૂપ રચના આપણે પ્રથમ વિચારીશું.
( ૧ ) પ્રમદ-પાથ-જિન-સ્તવન-આ મંડપાચલના મંડનરૂપ ‘ પ્રમદ ' પાર્શ્વનાથની સ્તુતિ છે. એ સિદ્ધાંતચિએ રચી છે. એટલે અ॰ જિનભદ્રસૂરિના ભક્ત ( ? શિષ્ય ) અને પુષ્પમાલા ઉપર વિ. સ’. ૧૫૧૨ માં વૃત્તિ રચનાર સાધુસામના ગુરુ થાય છે. એ હિસાબે આ પાદપૂર્તિ' વિ. સ. ૧૫૧૦ ની આસપાસમાં રચાયાનું હું અનુમાન કરું છું. એમાં ૧૭ પડ્યો છે. પહેલાં સેાળ પદ્યો એ મૂળ કૃતિનાં ચારે પદોના પ્રત્યેક ચરણને ચતુર્થ ચરણને સ્વીકારી યાજાઇ છે. ૧૭ માં પદ્યમાં કર્તાએ પાતાના નામના એટલે કે ‘ સિદ્ધાંતરુચિ ’તે ‘ સિદ્ધાંત ' એ અંશ રજૂ કર્યાં છે, અને સાથે સાથે ' જિનભદ્ર ’– ના પશુ ઉલ્લેખ કર્યો છે.
આ સ્તવનના પ્રારંભ “ મેયો ઘાનં ” થી થાય છે. આ સ્તવન એ સ્થળેથી પ્રકાશિત થયું છે. (૧) જૈન સ્તાત્રસ ંગ્રહ( ભા. ૧, પૃ. ૬૭-૬૯ ) માં અને (૨) “ માંડવાઢા મંત્રી અથવા
"
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531601 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 051 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1953 |
| Total Pages | 20 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |