Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તાત્ત્વિક વિચારણા
૧૨૭
દુઃખ હેવાથી તે દુખસ્વરૂપ છે. આવું જાણવા દર્શન પણ અવશ્ય થશે. ત્યાં સુધી હમણાં છતાં પણ કાંઈક અંશે મનોવૃત્તિઓમાંથી પૌદ્ધ તો કંઈક અંશે મોહની શીખવણી પ્રમાણે ગલિક સુખની વાસના જોઈએ તેવી ભૂંસાતી ચાલવું પડશે. તોયે અંતરથી સમજાશે અને નથી. વાસનાઓને લઈને તેવાં સુખ મેળવવાની મનાશે કે આ બધું એ ખોટું છે એટલે અંશે ફુરણાઓ થાય છે, એટલી શ્રદ્ધાની કચાશ પ્રભુનાં વચન ઉપર શ્રદ્ધા સૂચવે છે. દર્શનસમજાય છે. સજીવ અથવા તો નિજીવ, સંસા- મેહનાં દ્વાર શિથિલ થયાં છે એટલે જ કંઈક રમાંની કોઈ પણ વસ્તુ પછી તે દેહ હોય, ધન- અનાસક્તિ રહે છે તે સંપૂર્ણ અનાસક્તિ પ્રગટ સંપત્તિ હોય, બાગ બંગલા, મોટર કે નકર થવાનું ચિહ્ન સમજાય છે. ભવસ્થિતિ પાકતાં ચાકર હોય, અને છેવટે માતા-પિતા-પુત્ર-સ્ત્રી બધુંયે વ્યવસ્થિત થઈ જાય છે. શ્રદ્ધાની કચાસગાસંબંધી કે સ્નેહી કેમ ન હોય, પણ શમાં પણ ભવસ્થિતિની કચાશ આડી આવે છે પરિણામે બધાયનો વિયોગ અવશ્ય થશે. આમ માટે શાંતિ-સમભાવ, અનાસક્તિ અને અંતજાણવા છતાં પણ અંતરમાં કલપનાસૃષ્ટિ રાત્મદશાને કેળવવાનો પ્રયાસ ઉચિત જણાય છે. સજીને મમતાની સાંકળથી આત્મા બંધાઈ રહ્યો છે, તે જ શ્રદ્ધાની કંઈક અંશે ખામી જણાય છે. સાચી રીતે જાણીએ છીએ કે દેહને જયારે આપણે સ્વપરના ઔદયિક ભાવે સંગ છે. તેને અવશ્ય વિયોગ થવાને છે સંસારવાસી જેને જોઈએ છીએ ત્યારે ભિન્ન કે જેને મરણ કહેવામાં આવે છે. પછી શા ભિન્ન પ્રકૃતિવાળા જેવો જણાય છે, પણ જ્યારે માટે દેહનો સંગ ટકાવી રાખવા અનેક ઔપશમિકભાવે જોઈએ છીએ ત્યારે પ્રકૃતિછોના અપરાધી બની, ઉપાય કરવા પૂરતી ભેદ જણાતો નથી. આત્મા માત્ર એક જ પ્રકૃતિકાળજી રાખવી જોઈએ? પણ હજુ પ્રભુને ભાવવાલા જણાય છે અને તે જ તાત્વિક છે. ઓળખતા ઘણી વાર છે. પ્રથમ તો પિતાની જીવ તથા આત્મામાં અંતર પણ એટલું જ છે. જોઈએ તેવી ઓળખાણ થઈ નથી તો પછી છ ભિન્ન ભિન્ન અનેક પ્રકૃતિવાળા છે ત્યારે પ્રભુ કયાંથી ઓળખાય?
આત્મા એક જ પ્રકૃતિવાળા હોવાથી અભેદ દર્શન મેહે કાંઈક વિવર આપ્યું હોય તો સ્વરૂપે ઓળખાય છે. દ્રવ્ય પ્રમાણે ધારણ કરકાંઈક આછો આછો આત્મા તથા: પરમાત્માનો વાથી જીવ કહેવાય છે અને તે દ્રવ્ય પ્રાણ ભિન્ન આભાસ થાય, પણ સ્પષ્ટપણે તો તે આત્મા પ્રકૃતિના ઉત્પાદક છે, કારણ કે તે જડ પુલકે ન તો પરમાત્માનું. સ્વરૂપ અનુભવજ્ઞાન- સ્વરૂપ છે, અને તે વિકૃત સ્વરૂપ હોવાથી તેની ગોચર થતું નથી. જ્યાં સુધી મેહનું બળ વિકૃતિઓ તે જ જીવેની પ્રકૃતિરૂપે ઓળખાય જોઈએ તેટલા પ્રમાણમાં ઓછું થયું ન હોય, છે. અર્થાત્ દશ પ્રાણોના સમુદાયને રૂપી કહેપણ દર્શન મેહનાં દ્વાર સહેજ ઢીલા પડીને વામાં આવે છે. આ શરીરનું બીજ કર્મ છે જે ઉઘડી જાય તો પછી પ્રભુદર્શનને માર્ગ અને તે કર્મ મૂળ તથા ઉત્તર પ્રકૃતિને આશ્રખુલ્લો થઈ જાય. પછી જ્યારે દર્શનની ઈચ્છા પીને અનેક પ્રકૃતિવાળું ઓળખાવ્યું છે. તે થાય ત્યારે અલપ પ્રયાસે પણ પ્રભુદર્શન થઈ પ્રકૃતિઓના ભેદથી અનેક ભેદવાળું કહેવાય છે. શકે છે. પ્રયાસ હોય અને શ્રદ્ધા હોય તો આ બધીયે પ્રકૃતિને અનુભવ શરીર વગર દર્શન મેહનો દરવાજો ઉઘડશે અને પ્રભુ હોઈ શકતો નથી, માટે જ્યાં સુધી પ્રકૃતિઓ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531556 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1949 |
| Total Pages | 31 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |