Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મા હાદશાનયચક્ર મહાશાસ્ત્ર
૧૬૭
થયો છે અને તે દ્વવાદી સાથેના પૂર્વજન્મના વૈરથી કઈને એ ગ્રંથ વાંચવા દેતો નથી." પ્રભાવક ચરિત્રકારના કેટલાંક વિધાનો ઉપરથી એમ પણ લાગે છે કે–સિંહસર ગણિ ક્ષમાશ્રમણકૃત નયચકી ટીકા પણ તેમના જોવામાં આવી નહિ હોય. -
ત્યાર પછી વિક્રમ સં. ૧૪૬૮ કિયારત્નસમુચ્ચયની રચના કરનાર આ. શ્રી. ગુણ રત્નસૂરિએ યાકિનીમહત્તરાસૂનું શ્રી હરિભદ્રસૂરિકૃત પદ્દશનસમુચ્ચયની બૃહદ્રવૃત્તિમાં
વેતાંબરના દાર્શનિક ગ્રંથની નામાવલિ આપતાં-(પૃ. ૧૦૭) “શ્વેતાશ્વત સતર્કવવવાઢઃ સ્થાદ્વારરત્નાવા... .” આ પ્રમાણે નયચક્રવાલ ગ્રંથનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. આ“નયચક્રવાલ” નામ મદ્વવાદિકૃત ગ્રંથનું નામ હોય એ સંભવી શકતું નથી, કેમકે ચક અને ચક્રવાલને અર્થ બીલકુલ ભિન્ન છે. વળી તે પ્રમાણે ગ્રંથની પ્રસિદ્ધિ કયારેય હાય તેવો ઉલેખ મળતો નથી. ૧૪ મી સદી સુધીના તમામ સાહિત્યમાં નયચક્ર નામને જ ઉલ્લેખ જોવામાં આવે છે. એટલે વસ્તુત: એમ જણાય છે કે “નયચક્રવાલ ” એ ટીકાનું જ નામ છે. જેમ મૂલ ગ્રંથનું નામ “પ્રદીપ’હોય તો ટીકાનું નામ મૂલ ગ્રંથને અનુસરીને “ઉદ્યોત” અથવા “કિરણવલિ” એવું રાખવામાં આવે છે તેમ અહિં પણ “નયચક્ર” એવા મૂલ નામને અનુસરીને ટીકાનું “નયચક્રવાલ” એવું નામ રાખવામાં આવ્યું હશે. જેમ ચક્રને ફરતા ગેળ લેહપક હોય છે તેમ નયચકેની નયચકેવાલ વૃત્તિ હશે. આ વાત બીજા પ્રમાણથી પણ પુષ્ટ થાય છે. અમારી પાસેની ઘણીખરી હસ્તલિખિત પ્રતિઓના માર્જિનમાં ( હાંસિયામાં) નયચક્રવાલ ટીકા એવો નાખેલ્લેખ છે. આથી એમ જણાય છે કે ટીકાનું નામ “નયચકવાલ' છે. શ્રી ગુણરત્નસૂરિ પ્રસિદ્ધ નામ “નયચકને ”ને ઉલેખ ન કરતાં “નયચક્રવાલ” નામનો ઉલ્લેખ કરે છે–એ સૂચવી આપે છે કે તે સમયમાં પણ મૂલ રહિત ટીકા ગ્રંથ જ તેમના જેવામાં આવ્યો હશે.
જો કે નયચક્રની ટીકામાં આવતાં સંધિવામાં “નયચક્રવાલટીકા? એ નામોલ્લેખ નથી. દરેક અરને અંતે ટીકાકારે “નયત્રીજા” એ નામોલ્લેખ કર્યો છે. માત્ર નવમા અરને અંતે-તિ નિયમમાં નામ : શ્રીમહારાણોતર વથ રીવાયાં થાયાगमानुसारिण्यां सिंहसूरि( र )गणिवादि क्षमाश्रमणहब्धायां समाप्तः ।
આ પ્રમાણે ટીકાના ન્યાયાગમાનુસારિણી ” એવા વિશેષણનો ઉલ્લેખ મળે છે. તેમ છતાંયે નવ વઢત તિ નથવાવાઝઃ આ પ્રમાણે ઔચિત્યથી “નારીવાઢ” એવું નામ તેમને પણ ઇષ્ટ હોય અથવા પાછળથી વાચકેએ જોયું હોય એ બનવાજોગ છે.
नयचक्रमहाग्रन्थः शिष्याणां पुरतस्तदा। व्याख्यातः परबादीभकुम्भभेदनकेसरी ॥६९ ॥ श्रीपद्धचरितं नाम रामायणमुदाहरत् । चतुर्विशतिरेतस्य सहसा ग्रन्थमानतः ॥ ७० ॥ बुद्धानन्दस्तदा मृत्वा विपक्षव्यन्तरोऽजनि । जिनशासनविद्वेषिप्रान्तकालमतेरसौ ॥ १ ॥ तेन प्राग्वैरतस्तस्य ग्रन्थद्वयमधिष्ठितम् । विद्यते पुस्तकस्थं तत् वाचितुं स न यच्छति ॥ ७२ ॥
[ કમાવવરિત્ર માહિકવર ]
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531534 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 045 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1947 |
| Total Pages | 24 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |