Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મ કૌશલ્ય.
૨૧૭
(૩૫) આત્મચિતવન. self Retrospect. આપ્યું છે? આપ્યું હોય તે કેટલું? શા માટે?
મારે કયો દેશ છે ? મા કેણ મિત્ર કઈ અંદરની ઇછાએ? કેની પ્રશંસા માટે? છે ? અત્યારે કયો કાળ વતે છે ? કેટલાં શા માટે એવી બાહ્ય શુષ્ક પ્રશંસામાં મહાઈ ગયો? આવક અને ખર્ચ છે? હું કોણ છું? મારી અને તારી આવક કેટલી અને તારે ખરચ શક્તિ કેટલી છે?—આ સર્વે વાતને વારંવાર કટલે? તું જમે મુડી વાપરી નાખે છે કે તેમાં વિચાર કરે,
વધારો કરે છે ? તારું પિતાનું (આત્મિક) ધન તું
વધારે છે કે અવસર એળે જવા દે છે ? અગાઉ તે આ મચિંતવનનો મહિમા મટે છે. એનાથી તે ઘણી તકો ગુમાવી છે. પણ આ વખતે જરા વિચાર કરનાર પ્રાણી પર એક જાતની ચાપણુ પણ ચેત્યો છે કે આ તે ને તે પાછા ( brake) રહે છે, એની ડા દોડાવનારી કહ૫ના- ચા જવાનો? શક્તિ પર ચાંપ રહે છે, એના અવ્યવસ્થિત કાર્યો
ચાપ રહે છે, એના અગ્યવસ્થિત કરી અને તું પોતે કેણ ? તારી અંદરની શક્તિ પર મર્યાદા રહે છે અને નકામી દોડધામ, અવ્ય- કેટલી ? એ શક્તિ તેં શા કામમાં વાપરી ? એ વસ્થિત શક્તિના ઉપયોગ પર અંકુશ રહે છે. એટલે શક્તિનો સંગ્રહ કર્યો કે તેને વેડફી નાખી ? એ પ્રત્યેક પ્રાણીએ બડી પ્રભાતે વહેલા ઊઠી વિચાર શક્તિ જમાવી કે ઉડાડી દીધી અને તું જાતે કરે ઘટે કે પિતે કેણ છે? કયાંથી આવ્યો કાણુ? તારાં નામ કે ગામ કે કુળ સાથે તારે છે ? શામાટે અહીં આવ્યો છે ? અહીં રહેવાને સંબંધ કેટલે ? તે ઘરબારને ધરના ઘર માન્યા ઉદિશ શે છે? પિતાનુ' સાધ્ય સાધવા માટે પોતે છે કે આશ્રમસ્થાન કે ભાડાના ઘેર તુલ્ય ધર્મ શાળા કેટલાં પગલાં ભર્યા છે? એ પગલાં સાચાં ભરાયાં માની છે? અને તારા મનેવિકા પર તે વિજય છે કે તેમાં મનને મનાવી લેવાની ખાલી ઘેલછા મેળવ્યું કે એને ફાવે તેમ પ્રસાર આપે છે? તું છે? પોતાની સાચી તાકાત કેટલી છે ? પિતાના આંતર રાજ્ય પર વિજય મેળવી શકી છે કે તું સાચા સ્નેહીઓ કોણ છે ? તેઓ ખરી સાચી એને તાબે થઈ ગયો છે? અને આ બધાં નાટકમાં સલાહ આપનારા છે? કે તેને સારી લાગે તેવી તું પાઠ ભજવી રહ્યો છે તેને માત્ર નાટક માન્યું છે મીઠી વાતે જ કરનારા છે ? તે પતે તારા સ્વ- કે તારી જાતને આજુબાજુની પરિસ્થિતિને અંગે ભાવને કેટલો ઓળખ્યો છે? તું ગામનું સારુ તમય બનાવી દીધી છે ? કયાં દોડયો જાય છે ? ખોટું બોલે છે, પણ તું પોતે કયાં ઊભે છે તેની કેમ દેડે છે? કેણ દોડાવે છે? પારાશીશી કદી મૂકી છે ? આવા આવા સવાલો
આવા ચિંતવન અને આત્માવકનની ટેવ પડે પિતાને પૂછવા જોઇએ અને તેના પ્રમાણિક મારા તે પ્રાણી જરૂરી માર્ગ પર આવી જાય એની
શક્તિનો નકામે ઉપયોગ થતી અટકાવી શકે અને જવાબ આપવા જોઇએ.
એ સાધ્યને માગે આવી જાય, બાકી સુકાન વગરના અને પછી આજુબાજુ કઈ જાતની આબો
વહાણ જેવી સ્થિતિ થાય તે એ ન રહે ઘરને અને હવા વર્તે છે ? તારે દેશ સ્વતંત્ર છે કે પરતત્ર ન રહે ઘાટ. ઘણાખરા વિચાર કરતા નથી, કર છે? તારે દેશના હિતને માટે તે શું ફાળો આપ્યો છે તેમાં વ્યવસ્થા હોતી નથી, વિચારના જવાબને છે? તારામાં જેટલી શક્તિ હોય તેને ગોપવ્યા વગર ઉપયોગ કરવાની અંદર શક્તિ હોતી નથી. ધર્મ તે બને તેટલું દેશહિત કર્યું છે? તારી સમાજ માર્ગમાં કાશલ્ય દર્શાવનારનું આત્મચિંતવન અનોખું તરફ કંઇ ફરજ ખરી? તેં દુનિયાનાં દુઃખદદ હોય, ભદ્ર હોય, પ્રેરક હોય, પરિણામ નીપજાવનાર ઓછાં કરવામાં તારો ફાળો આપ્યો છે દેખાવ, હેય અને સાચે રસ્તે પ્રગતિ કરાવનાર હેય, ધર્મ ધાંધલ અને આડંબરને તારા જીવનમાં સ્થાન કૌશલ્યનો આદર્શ સદેશ આત્મચિંતવન છે. को देशः कानि मित्राणि कः कालः को व्ययागमौ। થાઉં વ = કે રતિનિતિ વિયં મુgિ I સુ. ૨.ભાડાગાર શાંતરસનિર્દેશ. ૧. (પૃ. ૩૮૩).
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531524 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 11 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1946 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |