Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન દષ્ટિની મહત્તા
.
સ્વાવાદ-નયવાદ મનુષ્ય-પ્રજાની દૃષ્ટિને જેમાં તે મહાન પુરુષોએ મધ્યસ્થપણે તત્ત્વવિશાળ અને હૃદયને ઉદાર બનાવી મૈત્રીભાવને નિરુપણ કરતાં પ્રજાના કલ્યાણ તરફ મુખ્ય રસ્તો તેમને સરળ કરી આપે છે. જીવનના દષ્ટિ રાખી છે. કોઈ પણ દર્શનના સિદ્ધાન્તોને કલહ શમાવવામાં અને જીવન વિકાસને માગ તોડી પાડવાની સંકુચિત વૃત્તિ તેમના વાભયમાં સરળ કરી આપવામાં નયવાદ એ સંસ્કારી નહિ દેખાય. બલકે અન્યાન્ય સિદ્ધાતોને જીવનનું સમર્થ અંગ છે.
સમન્વય કરવા તરફ પ્રયાસ સેવવાની તેમની પોતપોતાની હદમાં સ્થિત રહીને અન્ય ઉદાર વૃત્તિ અને વિશાળ દષ્ટિ તેમના ગ્રંથોમાં દષ્ટિબિન્દને તોડી ન પાડવામાં નાની સાધુતા
પષ્ટ જોવામાં આવે છે. દાખલા તરીકે: ભગવાન છે. મધ્યસ્થ પુરુષ સર્વ નોને જદી જુદી દ્રષ્ટિએ હરિભદ્રાચાર્યનો ‘શાસ્ત્રવાર્તા સમુચ્ચય' ગ્રંથ.
તેમાં એક સ્થળે જૈન દર્શન-સમ્મત “ઇશ્વર યથોચિત માન આપી તત્વક્ષેત્રની વિશાળ સીમા અવલોકે છે. અને એથી જ એને રાગ
જગકર્તા નથી ” એ સિદ્ધાન્ત યુક્તિ પુરસ્સર પની નડતર નહિ ઊભી થવાથી આત્મસાધનના
સિદ્ધ કર્યા પછી તેઓશ્રી જણાવે છે કે પ્રયાસમાં તેને સફળતા મળે છે. નયવાદ એ “તતäરવેવાયોચે યુથને ઘરમાં
સ્યાદવાદનો જ પેટા વિભાગ છે; એટલે સ્વાદુ- સથળ્યાયાવરોધને યથાઈJદુ યુદ્ધ II વાદ કે નયવાદ એ વસ્તુત: એક જ છે. ફેંકવા પરમાત્મા તટુવતવનાના
વિચારોની અથડામણને લીધે ત્યારે તો મુસ્તિતસતસ્થા: વત્તા સ્થાગુમાવત: If પ્રજાનાં માનસ મુગ્ધ બને છે અને વાતાવરણ તનાવનાર સંસારમાં તરતઃ | અશાન્ત બને છે, ત્યારે તત્વદશો એ પ્રજાની તેર તાપ અર્જુલ્ય વારસ્થમાના દુર્થાત ” સામે સ્વાદુવાદનો પ્રકાશ ધરે છે અને વરંતુ અર્થાત્ ઈશ્વરકનૃત્વનો મત આવી રીતની સ્થિતિને જુદી જુદી દષ્ટિએ અનેક રીતે તપાસી યુક્તિથી ઘટાવી પણ શકાય છે કે : પરમાત્માસમન્વય કરવાનો માર્ગ સમજાવે છે. સ્થાવાદ ઈશ્વરે ફરમાવેલા માર્ગનું અનુસરણ કરવાથી સિદ્ધાન્ત આ રીતે અવલોકન દષ્ટિને વિશાળ મુક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે, માટે મુક્તિના દેનાર બનાવે છે અને સંકુચિત દષ્ટિથી ઉત્પન્ન ઈશ્વર છે એમ ઉપચારથી કહી શકાય છે. થનારા કોલાહલોને શમાવે છે. આમ રાગદ્વેષ ઈશ્વરદશિત માગનું આરાધન નહિ કરવાથી શમાવી જનતાના જીવનમાં મંત્રીભાવનો મધુર ભવચક્રમાં જે પરિભ્રમણ કરવું પડે છે તે પણ રસ રેડવામાં સ્યાદ્વાદની ઉપયોગિતા છે. આ ઈશ્વરનો ઉપદેશ નહિ માન્યાની સજા છે એમ સ્યાદવાદને “સંશયવાદ” કહે એ પ્રકાશને જ કહી શકાય છે. અંધકાર કહેવા બરાબર છે. જેના ઉપદેશનું જેઓને “ઈશ્વર જગતનો કર્તા છે” એવા અંતિમ પરિણામ રાગદ્વેષની નિવૃત્તિમાં છે એ વાક્ય ઉપર આદર બંધાણે છે, તેઓને માટે એક જ માત્ર જૈન વાણીનું મુખ્ય ધ્યેય છે. અત્રે પવન પ્રકારની કલપના કરવામાં આવી છે. સ્યાદવાદને ચર્ચાનો વિષય નથી, કિન્તુ જેન એમ આચાર્યશ્રી નીચેના લેકથી જણાવે છે – દૃષ્ટિની મહત્તા દેશોવવાની કિચિત પ્રયાસ છે. “જત્તડવનિતિ તજ્ઞા giાદાદા
જૈન ધર્મના સિદ્ધાન્તોને સ્કુટ કરવા મહાન તરતરાનુકુળે ત ાના ” આચાર્યોએ મહાન ગ્રંથ નિર્માણ કર્યા છે, અર્થાત–આ ઈશ્વર જગતનો કર્તા છે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531479 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 041 Ank 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1943 |
| Total Pages | 24 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |