Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધુપર્યાય ==
=
( ૨ )
લેખકઃ રા. રા. જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી, બી. એ., એલએલ.બી.
અગુરુલઘુપર્યાયની વિચારણા પરત્વેને એક શ્રીમાન કુંદકુંદાચાર્યપ્રણીત સમયસારની લેખ મેં “આત્માનંદ પ્રકાશ”ના ફેબ્રુઆરી સમર્થ ટીકામાં શ્રીમદ્દ અમૃતચંદ્રસૂરિજી આત્મા માસના અંકમાં લખ્યો છે. તેના અનુસંધાનમાં જ્ઞાનમાત્ર છે એવું પ્રતિપાદન કરી તેમાં અંતજે કાંઇ વિશેષ હકીકત મળી છે, તે આ લેખમાં ગત રહેલી શક્તિઓનું વર્ણન કરે છે. જેમાં બતાવવા માગું છું. દારિક આદિ વર્ગણુ- બીજી આત્મશક્તિઓ સાથે થાનuતતત્તિ એની સ્થલાતા–સૂક્ષમતાને અંગે અગુરુલઘુત્વની શાનિર્ધારિતરુપતિ છવાનurવિશિregoriજે વિચારણુ આગલા લેખમાં બતાવેલ છે, જમવા અત્રપુરારિ ! તેમાં કોઈ વિશેષ ઉમેરવા જેવું નથી. શ્રી
એક અગુરુલધુત્વ શક્તિ પણ આત્માની ભગવતીસૂત્રના શતક ૯-૫૦માં પણ તે પ્રમાણે બતાવે છે અને તે શક્તિનું વર્ણન કરે છે કે વિવેચન કરેલ છે. અગુરુલઘુપર્યાય છએ દ્રવ્યમાં સામાન્ય છે,
આત્મા યમાં પરિણામ પામે છે ત્યારે અને તેની સામ્યતાથી કેવળજ્ઞાનીને અતીત,
રેયાકારમાં સંખ્યાત અસંખ્યાતગુણ આદિ વર્તમાન અને અનાગત વસ્તુઓનું જ્ઞાન થઈ
વૃદ્ધિહાનિ પામે છે, છતાં આત્મા પિતાના શકે છે. તે સંબંધમાં જે વિશેષ હકિકત મળેલ
સ્વરૂપમાં પ્રતિષ્ઠિત જે કારણથી રહે છે તે છે તે બતાવું છું.
કારણરૂપ આત્માને જે વિશિષ્ટ ગુણ અગુરુ
લઘુત્વ શક્તિ છે. જ્ઞાન આત્માને સ્વભાવ છે, શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીકૃત છોડશકના ૧પ-પ
જ્ઞાન થતી વખતે જ્ઞાતા-આત્મા ને આકારે માં કેવલજ્ઞાનથી પ્રાપ્ત થયેલ પરતત્ત્વના સ્વરૂપના
પરિણામ પામે છે. ફેયમાં સમયે સમયે ફેરફાર નિર્દેશમાં પ્રતિપાદન કરવામાં આવે છે કે –
થાય છે, કારણ કે ય-સત્-ઉત્પાદ વ્યય, અને नित्यं प्रकृतिवियुक्तं
ધ્રોવ્યાત્મક છે. આ પ્રમાણે સમયે સમયે જુદાં ઢોળાવવોવાનામામ્ !
જુદાં પરિણામને પામે છે; છતાં આત્મા જે स्तिमिततरङ्गोदधिसममवर्णम
શક્તિથી પોતાના સ્વરૂપમાં પ્રતિષ્ઠિત રહે છે. स्पर्शमगुरुलघु ॥
તે શક્તિ અગુરુલધુત્વ છે. આ સ્વાત્મપ્રતિષ્ઠાન પરમતત્વ નિત્ય છે, પ્રકૃતિથી-જડથી શકિત જ્ઞાતામાં છે તેમ યમાં પણ છે. પ્રેયમાં વિયુક્ત છે, લોક અને અલોકનું અવલોકન આ શક્તિ ન હોય તે તેનું અતીત અનાગતકરવાના ઉપગવાળું છે, શાંત વાળા સમુદ્ર પણું ન જાણી શકાય. કેવળજ્ઞાની રેયની જેવું સ્થિર છે. તેમાં વર્ણ નથી, સ્પર્શ નથી અતીત, વર્તમાન અને અનાગત ત્રણે સ્થિતિ અને અગુરુલઘુ છે અર્થાત્ મુક્ત આત્મા પણ જોઈ શકે છે, કારણ કે જ્ઞાતામાં જેમ સ્વરૂપઅગુરુલઘુ ગુણવાળ શાસ્ત્રકાર બતાવે છે. પ્રતિષ્ઠત્વ શક્તિ છે તેમ યમાં પણ છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531475 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 040 Ank 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1942 |
| Total Pages | 26 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |