Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
: જ્ઞાન વિના શ્રદ્ધાની અસાર્થક્તા ::
ભવિષ્યમાં પણ તત્વજ્ઞાન ઉપર નિર્ભર રહી દિગલિક જગત સંબંધી ધર્મના કાંઈ મંતવ્યું જીવવાને છે. આવા ધર્મમાં શ્રદ્ધાને પ્રધાનપદ વિરોધ જતાં હોય-દાખલા તરીકે પૃથ્વીનું આપવું અને જ્ઞાનને ગણપદ આપવું તે સ્વરૂપ, ચંદ્ર, સૂર્ય આદિ નક્ષત્રોની ગતિધર્મને હાસ કરવા જેવું છે.
તે મંતવ્યોને ગૈાણુ માની, તે મંતવ્યો સંબંધને આ બુદ્ધિવાદ અને વિજ્ઞાનવાદના જમાનામાં આગ્રહ છોડી દઈ ધર્મના મૂળ સિદ્ધાંત ઉપર જ ધર્મને ફક્ત શ્રદ્ધા ઉપર સ્થાપિત કરો અથવા ભાર મૂક જોઈએ. ઉપદેશકોએ વિજ્ઞાનશાસ્ત્ર ઉપદેશો તે વ્યાજબી અને શકય નથી. પણ જેવું જોઈએ. પાશ્ચાત્ય તત્ત્વજ્ઞાનને પણ જ્ઞાન મેળવવાના અનેક સાધનો ઊભા થયા છે. અભ્યાસ કરવો જોઈએ, જેથી બુદ્ધિગમ્ય ધર્મનો સ્કૂલે છે, કૅલેજો છે, યુનિવર્સિટીઓ છે, જુદા ઉપદેશ કરી શકાય. જુદા દર્શન બતાવનાર સંસ્કૃત શાળાઓ છે,
એક એવી દલીલ કરવામાં આવી છે કે અંગ્રેજી જેવી પ્રખર ભાષાનું જ્ઞાન છે, ચુસ- લોકોમાં ભિન્ન ભિન્ન રુચિ છે. રુચિભેદને લીધે પેપર છે, માસિક છે, રેડિયે છે, ભાષણો છે, ધમૅ ભેદ, દર્શનભેદ, શાસ્ત્રભેદ અને જ્ઞાનભેદ સાયન્સની પ્રયોગશાળાઓ છે-આવા પ્રગતિ- કાયમ રહેવાના છે, માટે જુદા જુદા ધર્મો અને શીલ જમાનામાં જેનસમાજને અને ખાસ સંપ્રદાયો વચ્ચે સમાનભાવ થવો અશકય છે કરીને યુવાન જેન પ્રજને ઉપાશ્રયના ચાર અને તેવા સમભાવની વાત કરનારા સમાજને અણુ વચ્ચે બેસાડી ફકત શ્રદ્ધા રાખી ધર્મના ધર્મરુચિથી ભ્રષ્ટ કરે છે. આ દલીલ સ્વીકારવા સિદ્ધાંતનો તમે સ્વીકાર કરાવી શકો નહિ. જેન જેવી નથી. જુદા જુદા સંપ્રદાય અને ધર્મના ધર્મના ઉપદેશકેએ જૈન ધર્મના મૂળ સિદ્ધાંતો- માણસે વચ્ચે જેમ રુચિભેદ છે તેમ જૈન જેવા નો અભ્યાસ કરવો જોઈએ. તેનું મનન અને એક જ ધર્મ માનવાવાળા લોકોમાં પણ ભિન્ન ચિત્વન કરવું જોઈએ. સેંકડો વર્ષથી જૈન ભિન્ન રુચિ છે. એટલે ઉપરની દલીલ પ્રમાણે તો સંપ્રદાય જુદા જુદા દેશોમાં અને જુદા જુદા એક ધર્મના માણસો વચ્ચે પણ સમભાવ શક્ય કાળમાં વહેવાથી ધર્મના શુદ્ધ સ્વરૂપને જે નથી. તત્ત્વજ્ઞાન અને શુદ્ધ ધર્મનું મુખ્ય ધ્યેય કાંઈ મલિનતા લાગી હોય, તેનું સંશોધન કરી, ભિન્નતામાંથી એકતા સાધવાનું છે. જુદી જુદી તેનું શુદ્ધ સનાતન સ્વરૂપ જૈન સમાજ અને ગતિના, જુદી જુદી જાતિના ભિન્ન ભિન્નરૂપે જગત પાસે મૂકતાં શીખવું જોઈએ. દેખાતા જીવનમાં એક અખંડ-અભિન્ન સમાન ધર્મને મૂળ હેતુ તો મુક્તિનો માર્ગ બતા
ચેતના દ્રવ્ય રહેલ છે તે આ તાત્વિક જૈન દર્શનની વવાને છે. જીવ કયા કયા કારણોથી સંસારમાં
વિચારણાનું ફલ છે અને તે અખંડતા પ્રાપ્ત કરભ્રમણ કરે છે? તેને કેવા કેવા કારણોથીક મેના
વાનો પુરુષાર્થ કરવા ધર્મની બધી પ્રવૃત્તિઓ છે. બંધન થાય છે? તે કર્મબંધન કેમ અટકાવી ધર્મને ઉપદેશમાં માધ્યચ્ય ભાવને બદલે શકાય? બાંધેલા કર્મ કેમ ખપાવી શકાય ? અને અહંભાવ સામ્રાજ્ય ભગવે તે તે ઉપદેશ મુક્તિનો માર્ગ કેમ સરલ થઈ શકે? તે બતાવ- સમાજનું કે શ્રોતાઓનું કલ્યાણ કરવાને બદલે વાનું ધર્મનું મુખ્ય કામ છે, એટલે અધ્યાત્મનું રાગદ્વેષની વૃદ્ધિ કરનાર થાય છે. અત્યારની જેમ જ્ઞાન આપવું તે ધર્મનું કામ છે, પિદગલિક સમાજની કલુષિત સ્થિતિનું કારણ માધ્ય પદાર્થોનું સ્વરૂપ બતાવવું તે ગાણું કામ છે. ભાવનો ત્યાગ અને અહંભાવની વૃદ્ધિ છે. એટલે હાલના વિજ્ઞાનશાસ્ત્રની શોધખળથી ટૂંકામાં (૧) ફક્ત શ્રદ્ધા ઉપર રચાયેલ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531469 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 040 Ank 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1942 |
| Total Pages | 30 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |