Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
जनोऽयमन्यस्य मृतः पुरातनः पुरातनैरेव समो भविष्यति । पुरातनेषु इति अनवस्थितेषु
www.kobatirth.org
સિદ્ધસેન દિવાકર
જે મેં તેમના સધનિષ્કાસન અને વિરાધના સંબંધમાં ઉપર લખ્યું છે.
कः पुरातनोक्तानि अपरीक्ष्य रोचयेत् ॥ અર્થાત્—પુરાતન પુરાતન પાકાર્યો કરે। છે? આ મનુષ્ય ( સિદ્ધસેન દિવાકર ) પણ મૃત્યુ પશ્ચાત્ કેટલાક સમયાંતર પછી પુરાતન થઇ જશે ત્યારે અન્ય પુરાતને સમાન જ તેમની પણ (સિદ્ધ સેન દિવાકરની પણ) ગણના થવા લાગશે. એ પ્રકારે આ અનિશ્ચિત પુરાતતતાનું કારણ કાણુ એવું હશે જે વિના પરીક્ષા કયે જ ધ્રુવળ પ્રાચીનતાના નામ પર જ કા પણ સિદ્ધાંતને સત્ય તરીકે સ્વીકારશે ? અર્થાત્ કા પણ સમજદાર આદમી એમ કરવાને તૈયાર નિહ થાય.
यदेव किंचित् विषमप्रकल्पितं,
पुरातनैरुक्तमिति प्रशस्यते । विनिश्चिताऽप्यद्य मनुष्यवाक्कृति
र्न पठ्यते स्मृतिमोहएव सः ॥ અર્થાત્—પુરાતનેએ યદિ વિષમ પણ યુક્તિવિરુદ્ધ કથન કર્યું હોય તો પણ તેમની પ્રશંસા જ કરવામાં આવે છે, અને દિ આજના ( વકાલના મારા જેવા દ્વારા ) મનુષ્યદ્વારા કહેવાયેલી યુક્તિયુક્ત સત્ય વાત પણ નથી વાંચવામાં આવતી તે એક પ્રકારના સ્મૃતિમાહ અર્થાત્ મિથ્યાત્વરૂઢિપ્રિયતા જ છે.
માન
परे जातस्य किलाय युक्तिमत्
पुरातनानां किल दोषवद्वचः । किमये जाल्मः कृत इत्युपेक्षितुं,
प्रपंत्रनायास्य जनस्य सेत्स्यति ॥ અર્થાત્ પુરાતનેાનું કહેલું તા દોષયુક્ત છે, અને કાલના ઉત્પન્ન થયેલાનું કથન સંગત છે ' એવું કહેવુ' મૂર્ખતાપૂણું છે. તેમની ( સિદ્ધસેન આદિની )તા ઉપેક્ષા જ કરવી જોઇએ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૩૦૩ ]
આ પ્રકારે ઉપેક્ષા કરવાવાળા રૂઢિપ્રિય મનુષ્ય પ્રતિ સિદ્ધસેન દિવાકર ક્ષેાકની ચેાથી પક્તિમાં કહે છે કે આ ઉપેક્ષાથી તે। આ મનુષ્ય ( સિદ્ધસેન )ના વિચારાને જ પ્રચાર થશે. '
આ શ્લોકાથી એ સાધાર અનુમાન કરી શકાય છે કે કદાચ સિદ્ધસેન દિવાકરતા ઔવશ-પ્રતિસ્પર્ધીવશ અને રૂઢિપ્રિયતાવશથી અવશ્ય જ નિ...દાત્મક વિરેાધ તથા તિરસ્કાર કરવામાં આવ્યે હોય. યતઃ એ સભવના તથ્યમય થઇ શકે છે કે આ તિરસ્કાર અને વિરાધને સામજસ્ય ઉપયુક્ત કથાના રૂપમાં પરિણત કરવામાં આવ્યું હશે. એ ગમે તેમ હ। પણ એ સઘળાને સારાંશ એ નીકળી શકે છે કે આચાર્ય સિદ્ધસેન દિવાકર સુધારક, સમયન, દૂરદર્શી, તર્ક પ્રધાની, જૈન ધર્મના પ્રભાવક અને શાસનના સાયા અને બુદ્ધિશાળી સંરક્ષક હતા.
શબ્દ એ માટે અધિકાંશ સાધુ
3
‘સંરક્ષક' પહેલાં ‘બુદ્ધિમાન' લગાડવા પડ્યો છે કે તે સમયને વ અને શ્રાવકવર્ગ કેવળ કરવામાં જ જૈન ધર્મના રક્ષાના સમજતા હતા. કાઇ કાઇની એવી ધારણા પણ હતી કે કેવળ રૂઢિ અનુસાર સિદ્ધાંતઃપ બની જવામાં જ જિનશાસનની રક્ષા છે.
મૂલ-ત્ત-પાર્ટ કાર્યની સમાપ્તિ
66
99
કાઇ કાઇ ને એમ સમજતા હતા કે અનેક અનેક પ્રકારને આડંબર દેખાડવામાં જ જિનશાસનની રક્ષા છે. આવા પ્રકારની સંપૂર્ણ મિથ્યા માન્યતાએ પ્રતિ સિદ્ધસેન દિવાકરે ઝંડા ઉડાવ્યેા હતા અને ગૌરવપૂર્ણ વિજય પ્રાપ્ત કર્યાં હતા.
સિદ્ધસેન દિવાકરે લખ્યું છે કે જો ડાઇ (જૈન સાધુ ) વિના મન જ અનેક ગ્રંથેનું અધ્યયન કરીને પોતાને બહુશ્રુત માની લે અથવા તે કાઇ અનેક શિષ્યા હોવા છતાં એવં જન સાધાયુક્તિ-રદ્રારા તારીક કર્યાંથી જ પેાતાને ‘ જિનશાસન'રક્ષક' માની લે તે તે નિશ્ચય ઊલટે ભાગે છે. તે શાસ્ત્રમાં સ્થિર બુદ્ધિશાળી નથી;ઊલટા સિદ્ધાંતદ્રોહી છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531440 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 037 Ank 11 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1939 |
| Total Pages | 32 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |