________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે દ્રવ્ય સ્વરૂપ. * જેને “જ્ઞાનાવરણીય’ કર્મરૂપી પડદો આત્માની ઉપર આરછાદિત થયેલ છે તેનું જ્ઞાન ઢંકાયેલું રહે છે.
૨. દર્શનાવરણીય-આને દરવાનની ઉપમા અપાઈ છે. રાજાની મુલાકાત કરવામાં જેમ દરવાન વિનરૂપ થાય છે તેમ આ કર્મ વસ્તુતવને જોવામાં બાધક થાય છે.
૩. મેહનીય–આ કર્મ મદિરા સમાન છે. મદિરાથી બેભાન થયેલ માણસ જેમ ભાન ભૂલી યદ્વાતદ્રા બકે છે તેમ મેહથી મસ્ત બનેલ માણસ કર્તવ્યાકત્તવ્યને સમજી શકતો નથી.
૪. અંતરાય-રાજાના ભંડારી જેવું આ કમ છે. રાજવીની ઈચ્છા દાન દેવાની હોવા છતાં ભંડારી હાના બતાવી દ્રવ્ય છોડે નહીં, તેમ આ કર્મ શુભ કાર્યોમાં વિદનભૂત થયા જ કરે છે.
નોટઃ–આત્માના મૂળગુને ઘાત કરનારા ઉપરના ચાર કર્મે છે તેથી એ ઘાતકર્મ કહેવાય છે. નીચેના ચાર અઘાની ગણાય છે.
૫. વેદનીય-મનુષ્યને સુખદુઃખનો અનુભવ થાય છે તે આ કર્મને આભારી છે. સુખ એ શાતા વેદનીય કમનું પરિણામ છે અને દુ:ખ એ અશાતાદનીય કમનું પરિણામ છે. મધ લગાડેલા પગને ચાટવાનું ઉદાહરણ એના સંબંધમાં અપાય છે.
૬. આયુષ્ય-જીવન ટકાવનાર કર્મ તે આયુ. હેડની ઉપમા તેને અપાય છે. જેમ મુદ્દત પૂર્ણ થયા વિના બેડીના બંધન છૂટતા નથી તેમ ચાર ગતિરૂપ બંધન આ કર્મના ક્ષય વિના નષ્ટ થતાં નથી.
૭. નામકર્મ, કુંભારફત ઘડા સમાન આ કર્મને સવભાવ કોઈ ઘટ ગંગાજળ ભરવામાં વપરાય તે કઈ દારૂ ભરવામાં; તેમ સારી ગતિ, સારૂં શરીર, પૂર્ણ ઈદ્રિની પ્રાપ્તિ એ શુભાશુભ કર્મના ઉદયથી થાય અને ખરાબ શરીર, હીન ઈદ્રિયો વિગેરેમાં અશુભ નામકર્મનો હાથ.
૮. ગોત્રકમ–કુલીનતા કે કુલડીનતા થવામાં આ કમ ભાગ ભજવે છે. એની સરખામણી ચિત્રકાર સાથે કરી શકાય. સારા ચિત્રો દોરે તેમ ખરાબ ચિત્રો પણ દોરે તેથી શુભ કર્મથી ઉચ્ચ ગોત્ર અને અશુભ કમથી નીચ ગોત્ર એ તો જેવું વાવેલું તેવું લણવાનું.
( ચાલુ ) (રા. ચેકસી.)
For Private And Personal Use Only
