Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. માટે વિકલ રહે છે. તેઓ હંમેશા પિતાની તૃપ્તિ માટે પ્રયત્નશીલ જોવામાં આવે છે અને એને માટે કોઈપણ પીડા અસહ્ય બને છે.
એ રીતે આપણું પાંચ ભૌતિક શરીર પ્રતિક્ષણ ભૂખથી આક્રાન્ત રહે છે. હવે પ્રશ્ન એ થાય છે કે ભૌતિક સુધા તે એટલી બધી વેગવાળી હોય છે, પરંતુ એટલી જ તીવ્રતાથી આધ્યાત્મિક ભૂખને અનુભવ કેમ નથી થયો ? મનુષ્યથી નીચી કેટિના અસંખ્ય પ્રાણીઓમાં અધ્યાત્મ ચિન્તનને અત્યન્ત અભાવ હોય છે એમ સૌ વિચારકો માને છે. મનુષ્યમાં પણ મેટે ભાગે શરીર–પિષણ સિવાય બીજા કોઈ તત્વની ચિન્તા માલુમ પડતી નથી. ઘણા લોકોને પરંપરાના સંસકારથી અધ્યાત્મનો ઝાંખો આભાસ માત્ર થાય છે, પરંતુ તેઓની તેથી વધારે દિલચસ્પી નથી હોતી. કેટલાક વિદ્વાનોને અધ્યાત્મ વિષયમાં બૌદ્ધિક જિજ્ઞાસા થાય છે, પરંતુ એને માટે તેઓ વ્યાકુળ નથી જણાતા. સંસારમાં એવા લોકો વિરલ હોય છે કે જેઓ પોતાની ભૌતિક આવશ્યકતાઓને ગૌણ રૂપ આપીને અથવા એની અવહેલના કરીને અધ્યાત્મના અનવેષણમાં એકાન્ત નિષ્ઠાથી સંલગ્ન હોય છે, અને જેઓ આધ્યાત્મિક ભૂખની વેદનાઓ ભૌતિક ક્ષુધાની પીડા કરતાં વધારે તીવ્રતાથી અનુભવ કરે છે. આ સ્થિતિનું કારણ શું છે? જે ભૌતિકવાદી છે તે એમ બોલી ઉઠશે કે અધ્યાત્મ એવું કોઈ વાસ્તવિક તત્ત્વજ નથી, કિન્તુ “અસાધારણ મન' ની કલપના માત્ર છે. એ જ કારણથી આપણું જીવનમાં તેને વ્યાપક અને વાસ્તવિક અનુભવ નથી થતો, પરંતુ સૌ લોકો એને અનુભવ નથી કરતાં એ ઉપરથી કોઈ તત્વને નિષેધ નથી થઈ શકતે. સાધારણ માણસે સૂક્ષ્મ ભૌતિક તત્વો નથી જાણતા. સુપ્રસિદ્ધ વૈજ્ઞાનિક એ વાતનો સ્પષ્ટ સ્વીકાર કરે છે કે એવા ઘણું ભૌતિક ત છે કે જે એના જ્ઞાનપરિઘની બહાર હોય છે. એથી આધ્યાત્મિક તત્ત્વને અભાવ કેવળ તેના ન જાણવાના કારણે, સિદ્ધ નથી થઈ શક્તિ. આધ્યાત્મિક ભૂખની તીવ્રતાના અભાવનું બીજું જ કારણ છે.
વસ્તુતઃ શારીરિક ભૂખ અને આધ્યાત્મિક ભૂખમાં મોલિક અંતર છે. શારીરિક ક્ષુધાની નિવૃત્તિ સ્થળ પદાર્થોવડે થાય છે, જે બહારથી ગ્રહણ કરવાની હોય છે. શરીર પોતાની મેળે પોતાની આવશ્યક્તાઓની પૂર્તિ નથી કરી શકતું. એટલા માટે શરીરમાં નાખેલું અન્ન પચી જતાં જ ભેજનના લાંબા વિયેગમાં મનુષ્ય પિતામાં કંઈ ઊણપને અનુભવ કરે છે અને ખાદ્ય સામગ્રી માટે વ્યાકુળ થઈ જાય છે. એથી ઊલટું આધ્યાત્મિક ભૂખ શરીરની
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531406 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 035 Ank 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 29 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |