________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૬
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ જંગમ ધર્મતીર્થને પ્રથમ પારણું કરાવવાનું સદ્ભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું તે શ્રેયાંસકુમાર પરમ ધન્ય છે ! તેનું કલ્યાગ છે :-અહીં *લેષયુક્ત ઉપમાલંકાર છે, જ નીચે પ્રમાણે –
તપથી શેષિત–(1) પ્રભુ પક્ષે-તપશ્ચર્યાથી સૂકાઈ ગયેલા; (૨) વૃક્ષપલે-તાપથી શોષાયેલા. નિર્વા -(૧) પ્રભુ પક્ષે-તૃત કર્યો. ( ૨ ) પક્ષે-શીતળ કર્યું. વર્ષ –(૧) ,, વર્ષના અંતે ( ૨ ) , વ તુમાં. સરખાવોઃ
श्रेयोऽभिधस्य नृपतेः शरदभ्र शुभ्र-भ्राम्यद्यगोभृत जगन्त्रितयस्य तस्य । किं वर्णयामि ननु मनि यस्य भुक्तिम् त्रैलोक्यदितपदेन जिनेश्वरेण॥'
–શ્રી પદ્મન દિ પંચવિશતિકા. કૈવલ્યજ્ઞાનપ્રાપ્તિઃ ગાથા ૧૬–૧૭. વિમલશાન તુજ ઉપજ, જગપુર ! મોહ ગળી ગયો ભુવનનો, સમુદિત રવિયુત દિવસે, તિમિરગણ જેમ જ ગગનતો. ૧૬.
હે ભગવાન! તને નિર્મળ-કેવલજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયે, આ ભુવનને મોહ ગળી ગયો; સૂર્યનો જ્યાં પૂર્ણ ઉદય થયો છે એવા દિવસે જેમ આકાશનો અંધકાર સમૂહ ઊડી જાય છે તેમ અહીં ઉપાલંકાર છે, ૧૬,
તુજને ય પૂજનાવસ, ભરતે લેખે ચક સમાન અરે ! વિષમ નકી વિષયતૃષ્ણા, ગુરુઓને ય મનિમેહ કરે. ૧૭.
પૂજાના અવસરે ભરતેશ્વરે તને પણ એક તોલે ગણી કાઢયો ! ખરે ! વિષમ એવી વિષયતૃષ્ણ મહાજનોની મતિને પણ મુંઝવી નાંખે છે !
જયારે ભગવાનને કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ તે જ સમયે ભારતની આયુધશાળામાં ચક્રરત્નની ઉત્પત્તિ થઈ. ત્યારે કોનું પૂજન પ્રથમ કરવું ? કેવલ્ય જ્ઞાની પ્રભુનું કે ચક્રરત્નનું? તેની વિમાસણ ભરતેશ્વરને થઈ પડી. ચક્રરત્નની કક્ષામાં-તુલનામાં પ્રભુને ગણી કાઢયા. વાસ્તવિક રીતે તો બાહ્ય અને જડ એવું ચક્રરત્ન, પ્રભુ જેમા શુદ્ધ ચેતવમૂતિ પરમ ભાવરત્નની તુલનામાં આવી શકે જ કેમ ? એમાં વિચારવાપણું પણુ શું હતું? પરંતુ ભરત રાજા જેવાની મતિ પણ મુંઝાઈ ગઈ. આ વિશે વાતનું સામાન્ય ઉક્તિ. વડે કવિ સમર્થન કરે છે કે વિષયતૃષ્ણા એવી વિષમ છે કે મોટા પુરની મતિને પણ મોહ પમાડી દે છે. આ અર્થાતરન્યાસ અલંકાર છે.
-( ચાલુ ) –ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા
For Private And Personal Use Only
