________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી રૂષભ પંચાશિકા-સભાવાર્થ.
૧૨૫ પ્રભુ જ્યારે ત્યાગ કરવાને પ્રવૃત્ત થયા-દીક્ષા લેવાને ચાલી નીકળ્યા ત્યારે તેમની વિખરાયેલી જટાથી કેશકલાપથી તેમને કંધ શોભી રહ્યો હતો. તે માટે કવિ ઉપેક્ષા કરે છે કે તે જાણે આલિંગન કરીને છેડી દીધેલી રાજ્યલક્ષ્મીની અધારા હાયની ! અત્રે રાજ્યલક્ષ્મીને પત્નીરૂપે કાપ્યાનો વનિ છે તેથી ભસ્વામીના ત્યાગથી તેને શેક થવો સ્વાભાવિક છે. ૧૨,
પ્રભુની મુનિચર્યા; ગાથા: ૧૩-૧૫. દેશમાંહી અનાર્યો, શમવ્યા તે મિાન ભજતાં જ ખરે !
વણ બે જ બીજાનું કાર્ય પુરૂ સાધ્ય કરે, ૧૩. મૌન ભજતાં હતાં તે દેશોમાં અનાર્યોને ઉપશમાવી દીધા ! ખરેખર! સપુષે પારકું કામ વગર કહ્યું જ કરી દેખાડે છે.
વત ગ્રહણ કરી મૌનપણે ભગવાન જે જે દેશમાં વિચારવા લાગ્યા ત્યાં ત્યાં પ્રભુના પ્રભાવાતિશયથી અનાર્યો આપોઆપ ઉપશાંત થઇ ગયા. આમ મૌન રહ્યા છતાં ભગવાને લોકપકાર કર્યો. ખરેખર ! સપુષ્પ પારકું કાર્ય બોલ્યા વિના જ કરી આપે છે. આ અર્થાતરયાસ અલંકાર છે. સામાન્ય વાતનું વિશેષથી અથવા વિશેષ વાતનું સામાન્યથી સમર્થન કરવું તે અર્થાતરન્યાસ, ૧૩.
તું મુનિને પણ ભજતાં, નમિ વિનમિ થયા બેચરે અહીં ગુરુઓની ચરણસેવા, કદી પણ નિષ્ફળ હોય નહિ. ૧૪. મુનિ એવા તને પણ ભજતાં નમિ-વિનમિ વિદ્યાધરના અધિપતિ થઈ ગયા ! અહે ! ગુરુઓની ચરવા કદી પણ નિષ્ફળ હોય નહિ.
જેણે સર્વસંગને પરિત્યાગ કર્યો છે એવા તું મનિને પણું ભજતાં નમિ-વિનમી વિદ્યાધરના અધિપતિ થઈ પડજા ! જેની પાસે કંઈ પણ નથી જે અકિંચનવની છે એવા મુનિની પાસેથી પણ વિદ્યાધરેંદ્રપણાની પ્રાપ્તિ થઈ તે આશ્ચર્યની વાત છે. તેનું સમર્થન કરતાં કહે છે કે ગુરજનેના ચરણની સેવા કદી પણ નિષ્ફળ જતી નથી;-આ પણ અર્થાતરયાસ છે. ૧૪,
ભદ્ર શ્રેયસનું ! –જેણે, તયથી શેષિત નિરાહારી તને;
નિર્વાયો વર્ષાન્ત, જલધર જેમ જ વનમને. ૧૫, તે શ્રેયાંસકુમારનું ભલું થજે ! કે જેણે તપથી શેષાયેલ શરીરવાળા અને આહાર રહિત એવા તને, વર્ષાન્ત નિર્વાપિત કર્યો–પારણું કરાવીને પરિતૃપ્તિ પમાડવો: વનના વૃક્ષને જેમ મેઘ કરે છે તેમ.
પૂર્વકના દોષથી ભગવાનને આહારલાભનો વર્ષ પર્યત અંતરાય પડ્યો હતો. વર્ષને અને શ્રી શ્રેયાંસકુમારે ભગવાનને ઈક્ષરસથી પ્રતિલાભિત કર્યા. આમ જેને
For Private And Personal Use Only
