Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
ફેર હોય તે પરાવૃત્ત થયેલે આત્મા પરમાત્મા. ન થઈ શકે એ સ્પષ્ટ છે, આત્મા એ સત્ય તત્ત્વનું પરાવૃત્ત સ્વરૂપછેએ સિદ્ધાન્ત આ રીતે ક્ષણ પણ ટકી શકતા નથી. આત્મા પરમાત્માનું પ્રતિબિંબ છે અને આત્મા પરમાત્મા પણ છે એમ કહેનારાએના મેળ કેમ ખાઇ શકે ? વળી જો વિશ્વ એક અપરિવર્ત્તનશીલ અને અક્ષર શક્તિ કે મહાન્ આત્માનાં સ્વપ્નરૂપે ગણવામાં આવે તે વિશ્વ શાશ્ર્વત્ હાવુ જોઇએ એ નિઃશંક છે. વિશ્વને શાશ્ર્વત્ માનીએ તે ક્ષણિક વસ્તુએ સાથે તેની તુલના કરવી એ વિવેકશૂન્ય થઈ પડે છે.
વિશ્વમાં એકજ આત્મા હોય અને તે સર્વવ્યાપી, શાશ્ર્વત્ અને પરમ આનંદમય હાય તે। દરેક પ્રાણીને સુખદુઃખના અનુભવ કેમ કરવા પડે છે એ પ્રશ્ન ખડો થાય છે. સ'સારનાં બંધનમાંથી મુક્ત થવાની મનુષ્યને તીવ્ર ઇચ્છા કેમ થાય છે એ પ્રશ્નનું સમાધાન એક જ પરમાત્માનાં અસ્તિત્વની માન્યતાથી શકય નથી લાગતું મનુષ્યા વિગેરે પ્રાણીઆ જેઆ સસારનાં અનેકવિધ દુઃખોના અનુભવ કરી રહ્યા છે તેમની સાથે પરમસુખમય અને સંપૂર્ણ સ્વત ંત્ર ગણાતા પ્રભુની એકરૂપતા સંભવી ન શકે. જે સત્ય આત્મા વસ્તુત: એક જ હાય તા દુઃખને અનુભવ કરતા આત્માઓનું અનસ્તિત્વ જ હાવું જોઇએ અથવા તે દુ:ખી આત્માએ ખરી રીતે એક જ આત્મા હોવા જોઇએ એમ નિષ્પન્ન થાય છે. એક જ આત્માને પેાતાનું અસ્તિત્વ અનેક સ્વરૂપે કદાપિ નથી ભાસતુ' અને વિશ્વના ભિન્નભિન્ન ભાગોમાં તેને એક જ સમયે જુદા જુદા પ્રકારના અનુભવ નથી થતો એ ઉપરથી ખીન્નું મંતવ્ય અસત્ય ઠરે છે. વળી આત્માઓનાં અસ્તિત્વની માન્યતા સર્વથા અયુક્તિક છે. અસ્તિત્વ વિના સ્મૃતિ, મનાભાવ આદિ અસંભાવ્ય છે. વિશ્વમાં એક જ આત્માનું અસ્તિત્વ છે એ સિદ્ધાન્ત આ રીતે અસત્ય પ્રતીત થાય છે.
એક જ આત્માનાં અસ્તિત્વની માન્યતાથી ‘ મેાક્ષ ’ એટલે વિનાશ એવે વ્યક્તિ-આશ્રિત અર્થ નિષ્પન્ન થઇ શકે. પરમ સુખમય અને સંપૂર્ણ સ્વતંત્ર પરમાત્માને મેક્ષની પ્રાપ્તિ થાય એમ કહેવુ' એ સર્વથા નિરર્થક છે. મેાક્ષ એટલે માયાયુક્ત મનુષ્યના વિનાશ એમ ગણતાં મેક્ષપ્રાપ્તિ જેવું કશુંયે ન રહે, અર્થાત વેદાન્તનું આ મંતવ્ય ખરેખર નિરાશાજનક છે. કેટલાક પાશ્ચાત્ય મહાપંડિતાને પણ એ મંતવ્યથી સમાધાન કે સંતોષ પ્રાપ્ત નથી થતાં. તેમને એ મતવ્ય સાવ અનર્થવાદી લાગે છે.
બ્રહ્મને મુક્તિની અનાવશ્યકતા અને ભ્રમયુક્ત દશાને કારણે આત્માએથી
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531390 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 033 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |