________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ ન નિત્ય એકાંતિક મતે, બંધ મક્ષ પુન-પાપ;
ન અનિત એકાંતિક મતે, બંધ મક્ષ પુન-પાપ. ૩ ક્રમ અક્રમથી નિત્યની, અર્થકિયા નહિં યુક્ત; ત્યમ એકાંતે ક્ષણિકમાં, અWક્રિયા નહિં યુક્ત. ૪ નિત્ય અનિત્ય સવરૂપતા, જ્યારે વસ્તુની હાય;
જેમ ભાખી ભગવાન ! તમે -ત્યારે દોષ ન કય. ૫ અવસ્થા છે, અને ઉત્તરકાલની પ્રાપ્તિ એ અન્ય અવસ્થા છે. આમ અવસ્થાભેદરૂપ દેવથી નિત્યને બાધ આવે છે. અને આમ બંધવિફલતાથી આત્મા ગગનવત નિત્ય મુક્ત જ થાય, અને તેથી જગતમાં બંધ–મેક્ષ વ્યવસ્થા છિન્નભિન્ન થઈ જાય. વળી બંધની અનુપત્તિ થતાં મોક્ષની પણ અનુપપત્તિ થાય, કારણ કે બંધનવિચ્છેદના છે પર્યાયરૂપે જ “મુક્તિ” શબ્દ છે.
૨ (૪) અનિત્ય એટલે અત્યંત ઉછેદ ધર્મવંત; અને તે આત્મા હતાં III પુણ્યપાદન ક્રિયા કરનારના નિરન્વય-નિ:સંતાન વિનર્ણપણાને લઈ તેના ફળભૂત છે. અનુભવ કોને થાય વાર? એ જ પ્રકારે પાપોપાદાન ક્રિયા કરનારને નિરન્વય નાશ છે
થયે દુ:ખસવેદન કોને થાય ? અને આમ એક ક્રિયા કરે અને બીજો તેના ફલન i ભોક્તા થાય ! એ તે અયુક્ત થયું.
(૨) તથા પુણ્ય-પાપ ઘટે નહિ, કારણ કે પુણ્ય–પાપની અર્થઝિયા સુખદુ:ખને ભેગ છે, અને તેનું અયુક્તપણું તો ઉપર કહ્યું; એટલે અર્થ ક્રિયાકારીપણાના અભાવને લઈ પુણ્ય-પાપ પણ ઘટતાં નથી.
(૪) અનિત્ય એટલે ક્ષણમાત્ર સ્થાયી-ક્ષણિકમાં બંધ–મોક્ષનો પણ અસંભવ છે, કારણ કે લેકમાં પણું બંધાયેલો જ મૂકાય છે; અને નિર-વય--[ સંતાનરહિત ] નાશ માનવામાં આવ્યું, એક અધિકરણને અભાવ થાય છે; માટે બંધ–મોક્ષની સંભાવના માત્ર પણ અત્રે ક્યાંથી થાય ?
વિસ્તાર માટે જુઓ સ્યાદ્વાદમંજરી લ૦ ૨૭ વિવરણ.
૨ અર્થ ક્રિયાકારીપણું એ વસ્તુનું લક્ષણ છે અને તે એકાંત નિત્ય અથવા છે એકાંત અનિત્યપક્ષમાં કોઈ પણ પ્રકારે ઘટતું નથી.
વિસ્તાર માટે જુઓ સ્યા. . લૅક ૫ નું વિવરણ.
૩ પરંતુ જેમ શ્રી વીતરાગદેવે પ્રકાર્યું છે તેમ જે વસ્તુનું નિત્ય-અનિત્ય ધ સ્વરૂપ સ્વીકારીએ તો કોઈ પણ દેશ સંભવતો નથી.
નત્યની જૈન વ્યાખ્યા આ છે-“ તdવાગચં નિર્ચ” (તત્ત્વાર્થસૂત્ર )
અર્થાત ઉત્પાદ-વિનાશને સદ્ભાવ છતાં અન્વયીરૂપ તે વસ્તુના ભાવથી જે હીન-રહિત ન થાય તે નિત્ય; આગલા પર્યાયનો નાશ થાય અને નવા પર્યાય
For Private And Personal Use Only
