________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લિછવિ જાતિ. લિચ્છવીઃ ટીબેટ સાથે સંબંધ. લિચ્છવીઓનો ટબેટીઓ તેમજ ઇરાનીઓ સાથે લેહીને સંબંધ હોવાનું કેટલાકો કહે છે. એ વિષયમાં છે. વીનસેંટ મીથ અને શ્રી સતીશચંદ્ર વિદ્યાભુષણના કથન વિચારવા ગ્ય છે.
છે. સ્મીથ ટીબેટીઓ સાથે લિચ્છવીઓને સીધે સંબંધ હોવાનું માને છે અને એના સમર્થનમાં બે હેતુઓ આપે છે, એક તો લિચ્છવિઓ અને ટીબેટીઓની રહેણીકહેણીમાં કેટલુંક સામ્ય દેખાય છે અને બીજું એ કે ટબેટીઓની જેમ લિચ્છવીઓ પણ મૃતદેહનો અગ્નિસંસ્કાર નથી કરતા. શબને ખુલ્લા મેદાનમાં મુકી દે છે. જંગલી જનાવરો આવીને એ ખાઈ જાય છે.
Romantic Legend of Sakya Buddha 41741 997 una famigવીઓના શબ સંસ્કાર વિષે વર્ણન કર્યું છે. એ ગ્રંથે ચીની સાહિત્યને આધારે યોજાયે છે એમાં આવી મતલબને એક ઉલ્લેખ છે.
વિશાલીના એક સ્મશાનમાં બોધિસત્વે જઈને ફષિઓને કેટલાક પ્રશ્નો પુછ્યા તે પ્રશ્નના ઉત્તરમાં એક એવો ઉત્તર પણ મળ્યું કે અહીં કેટલાક મનુબેના શબ પક્ષીઓના આહાર માટે સંઘરી રાખવામાં આવે છે અને અહીં સામે જ હાડકાને એક મોટો ઢગલો પડે છે. મૃતદેહને ઝાડ સાથે પણ બાંધવામાં આવે છે. નાતવાળાઓએ જો કોઈને પ્રાણદંડ દીધો હોય તે એ માણસ પાછો જીવતો ન થાય એટલા સારૂં એને ભુમિમાં ખાડે છેદીને દાટી દેવામાં આવે છે. કેટલાક શબ યતનપૂર્વક જાળવી રાખવામાં આવે છે. રખેને એ જીવતા થાય અને પાછા પોતાના ઘેર જાય એવી આશા રખાય છે.
ઉપરોકત વિવેચનના આધારે છે. સ્મીથ કહે છે કે વર્ણનમાં અસ્પષ્ટતા તે જરૂર છે, છતાં એટલું સિદ્ધ થાય છે કે વૈશાલીવાસીઓ કઈ વાર શબને ખુલ્લા મેદાનમાં મુકી આવતા, કોઈ વાર અગ્નિસંસ્કાર કરતા, કેઈ વાર દાટતા અને ભારતવર્ષના ઐતિહાસિક યુગ પહેલાનાં જે થોડા અવશેષો મળી આવે છે તે ઉપરથી એમ લાગે છે કે પહેલા હિંદુસ્તાનમાં મૃતદેહ સંસ્કારની એક નહીં પણ ઘણી જુદી જુદી રીતો હતી. લિચ્છવીઓની અને ટીબેટીઓની રીતિમાં સામ્યતા દેખાવાથી એ બન્નેને વિષે લેહીનો-જ્ઞાતિને સંબંધ હવે જોઈએ એવું એમણે એક અનુમાન ઉપજાવી કાઢયું; પણ એકલા
For Private And Personal Use Only
