Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
vo
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ન
—
જ્યાં સુધી સમસ્ત ક્ષુદ્ર ઈન્દ્રિયે મોન ધારણ નથી કરતી ત્યાં સુધી શુદ્ધ ચૈતન્યને અવાજ સંભળાતો નથી.
આત્માનુભવનો સીધે ઉપાય મનની શાંતિ છે જ્યારે મન નિશ્ચિત રહે છે ત્યારે જ ધ્યાન કરી શકાય છે.
સાધારણ મન એકી વખતે કાં તે સાંભળી શકે છે અને કાં તે જોઈ શકે છે, પરંતુ પૂર્ણતા પામેલું મન એક જ સમયે જોઈ શકે છે અને સાંભળી પણ શકે છે તે સમસ્ત ઇન્દ્રિયથી અથવા એક જ ઈન્દ્રિયથી યુક્ત થઈ શકે છે અને કઈ પણ ઈન્દ્રિયથી યુક્ત નથી થઈ શકતું. યેગી પુરૂષ પિતાની ઈચ્છાનુસાર તેને પ્રયોગ કરી શકે છે. તે એક જ સમયે આઠ કામ કરી શકે છે તેને અષ્ટાવધાન કરે છે. તે એક જ વખતે દશ કામ કરી શકે તે તેને દશાવધાન કહે છે.
ચમચક્ષુ પ્રત્યક્ષનું કેવળ બાહ્ય કારણ છે. દર્શનની એ ઈન્દ્રિય નથી. દર્શનની ઈન્દ્રિય એક કેન્દ્ર છે જે મસ્તિષ્કમાં અવસ્થિત રહે છે. એ જ વાત સમસ્ત ઇન્દ્રિયની છે. મન ઇન્દ્રિયની સાથે સંબંધવાળું છે. ઈન્દ્રિયે મસ્તિષ્કમાં પોતાને અનુકૂળ કેન્દ્ર સાથે સંબંધિત છે. તે કેન્દ્ર ચર્મચક્ષુઓ સાથે અને ચર્મચક્ષુ બાહ્ય વિષયો સાથે સંબંધ રાખે છે. મન સંવેદનને બુદ્ધિની પાસે પહોંચાડે છે, બુદ્ધિ તેને શુદ્ધ ચૈતન્યની પાસે લઈ જાય છે ત્યારે ખરી રીતે પ્રત્યક્ષ થાય છે. પુરૂષ કર્મેન્દ્રિયને કર્મમાં પરિણીત કરવાની આજ્ઞા કરે છે એ પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનને સિદ્ધાંત છે.
મનની અંદર પિતાની ગંભીરત તરફ જેવાતા એક વિચારાત્મક શક્તિ રહેલ છે. યોગી પુરૂષ એ શકિતને વિકસિત કરે છે. એ યાગિક વિશેષતા વધારવામાં અંત:પ્રેક્ષણ સહાય કરે છે. આજથી જ એક બંધ એકાંત એારમાં મિન રાખીને બેસે, મનનું સાવધાનીપૂર્વક નિરીક્ષણ કરે. હૈયે રાખો, તમારા મનને તમારો પરિચય ન આપે, માત્ર સાક્ષી બને, તમારી ચેતનાને અલગ રાખે; તમને જુદી જુદી માનસિક દશાઓનું જ્ઞાન ધીમે ધીમે થઈ જશે.
જે મનને વશ કરવા ઇરછે છે તેણે વાસના અને તામસિક તપની બંને સીમાએથી બચવું જોઈશે. શકિત ઉપરાંત અધિક ઉપવાસથી દુર્બલતા આવી જાય છે અને માણસ કશી સાધના કરી શકતું નથી, ચિંતન કરી શકતો નથી અને મનન કરી શકતું નથી. તમારી પ્રકૃતિ પ્રમાણે ભેજન લે, તે બાબતમાં વિશેષ આડંબર ન વધારો. કેઈપણ જાતની હિંસા અને અપવિત્રતા વગરને જે આહાર હેલાઈથી પ્રાપ્ત થઈ જાય તથા તમારા મન તથા શરીરને અનુકુળ હોય છે તે સાત્વિક છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531360 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 031 Ank 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1933 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |