________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
sex
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
પાંડવાની પત્ની દ્રોપદી મન અવિદ્યા છે, એ ગેાપ્ય અર્થ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અને પાંડવા પાંચ જ્ઞાનેન્દ્રિયેા છે. ધૃતરાષ્ટ્ર
જગમાં મન અને પ્રાણ એ પ્રધાન તત્વ છે. હડચેગી પ્રાણને વશ કરવાની ચેષ્ટા કરે છે, રાજયોગી મનને વશ કરવાની ચેષ્ટા કરે છે, જ્ઞાનચેાગી પેાતાના સાધનનો પ્રારંભ બુદ્ધિ અને ઈચ્છાશક્તિદ્વારા કરે છે.
'
" ध्यानं निर्विषयं मनः જ્યારે મન ઇંદ્રિયોના વિષચેાના ચિંતન તથા ઉપભાગથી મુકત થઇ જાય છે ત્યારે જ ધ્યાન થાય છે.
પ્રાણાયામથી મનેાનાશ નથી થઇ શકતા, પણ અમુક સમય સુધી વૃત્તિયા શાંત થઈ જાય છે.
વાસનાત્મક મનને અવાજ તમને અશુભ માગે લઈ જશે. મનને શુદ્ધ કરા અને સાત્વિક મનને અવાજ સાંભળે.
ચિત્ત મનસ્તત્વ છે, એ અંતઃકરણની ખારી છે. એ સંસ્કારને કોષાગાર છે, જેમાંથી મન, બુદ્ધિ, ચિત્ત, અને અહંકારની ત્રણ પ્રધાન વૃત્તિયેા નીકળે છે. મન સંકલ્પ વિકલ્પ કરે છે, એ વિચારે છે કે અમુક વસ્તુ સારી છે કે ખરાખ. બુદ્ધિ તેના વિવેક કરે છે.
જ્યાં સુધી ઇચ્છા હૈાય છે ત્યાં સુધી મનની અંદર રાગ અને દ્વેષ સાથેાસાથે રહે છે.
તથા
ઇન્દ્રિચે વિષયાકાર ઇચ્છાએ છે. જોવાની ઇચ્છા ચક્ષુઇન્દ્રિય છે, સાંભળ વાની ઇચ્છા શ્રાત્ર છે. ઇન્દ્રિયાની બે અવસ્થાએ હેાય છે. સ્થિત્યાત્મક ગત્યાત્મક. જ્યારે ઈચ્છાએ ક્રિયાન્વિત થવા લાગે છે ત્યારે ઇન્દ્રિયા ગતિશીલ થાય છે, એજ ગત્યાત્મક દશા છે. ઇચ્છાઓ પૂર્ણ થાય છે કે તરત જ ઇન્દ્રિયા તૃપ્ત થઈને સ ંકુચિત થઇ જાય છે, એજ સ્થિત્યાત્મક અથવા નિષ્ક્રિય અવસ્થા છે.
પાશ્ચાત્ય વૈદકશાસ્ત્ર અનુસાર પ્રકાશક પન અહારથી નેત્રની પુતળી (Retina) પર આઘાત કરે છે અને તેમાં એક ઉલ્ટું ચિત્ર અંકિત થઈ જાય છે. એ ક ંપન ચાક્ષુષપ્રણાલીદ્વારા મસ્તકના પાછલા ભાગમાં રહેલા દષ્ટિકેન્દ્રમાં જાય છે. ત્યાં એક સ્પષ્ટ ચિત્ર અને છે, ત્યારે તમે તમારી સામે ખુરશી જોઇ શકા છે. પ્રત્યક્ષના વેજ્ઞાન્તિક સિદ્ધાંત એ છે કે મન ઇન્દ્રિય-પ્રણાલીદ્વારા ખાદ્ય :વિષયાના આકાર ગ્રહણ કરે છે.
જગત્ એ જીવની માનસિક સૃષ્ટિ નથી. કેવળ ઇશ્વરીય મનના એક જ વિચાર આ દશ્ય જગતની સૃષ્ટિ કરી નાખે છે.
For Private And Personal Use Only
