Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પ્રાણ શકિતની બહાર આવી રહેલા પદાથોને પ્રાપ્ત કરવા માટે અને પ્રાપ્ત કરી તેમને પોતાનામાં ઘટાવવા માટે પ્રાણશકિત તલપાપડ થઇ રહે છે. પ્રાણુ શકિતના ધર્મો આપણું મનમાં કર્મનું, કામનાઓનું, રાગદ્વેષનું અને સુખદુ:ખનું સ્વરૂપ પકડે છે, તેને બદલે પ્રાણશકિતનું ખરું કાર્ય તે આપણુમાં રહેલી દિવ્ય શક્તિની આજ્ઞા ઉઠાવી તે પ્રમાણે વર્તન કરવું એજ છે, જરાપણુ ઈચ્છા ઉત્પન્ન થવા દેવી જોઈએ નહિં.
ઇંદ્રિયન સંસ્કાર સ્વીકારનાર મનનો મૂળ ધર્મ એ છે કે તેણે પોતે જીવનના સર્વ બ્રાહ્ય સ્પર્શી પ્રત્યે નિષ્કિય બનીને તે સંસકારોને તથા તેમનામાં રહેલા ૨સ ને આનંદના તત્વને પોતાનાથી ઉચ્ચ કરણેને પ્રાપ્ત કરાવવાં, આપણું મન અસ્તિત્વને સાહજીક આનંદ પ્રાપ્ત કરવાનું સાધન મટી જઈને સુખ દુઃખાદિ અનુભવે લેવાનું સાધન થઈ ૨હે છે.
જે પ્રમાણે મનનું તે પ્રમાણે લાગણીઓ ઉત્પન્ન કરનાર ચિત્તનું પણ થાય છે. ચિત્ત ઈન્દ્રિયેના સંસ્કારો પ્રત્યે આવેશે તથા લાગણીઓનું પ્રતિકાર્ય કરનાર ક્ષેત્ર જ થઈ રહેલું છે. પરિણામે તેમાં હર્ષ, શોક, રાગદ્વેષ, ક્રોધ, ભય, ઉપકાર, વૈર વિગેરે વિશ્વમાં ચાલી રહેલી આવેશ અને લાગણીઓની લીલા ઉત્પન્ન થાય છે, આવી ગુંચવણને–આવી જાળને આપણે આપણે બહિરાત્મા કહીએ છીએ. પરંતુ વાસ્તવિક રીતે તે આપણે આત્મા તેના ખરેખરા સ્વરૂપમાં તે શુદ્ધ પ્રેમ, આનંદ અને સર્વ પ્રાણુમાં રહેલા પ્રભુ સાથે એકતા કરવાનું એક ઉપયોગી સાધન છે. એ સૂફમપિંડ હમણું તે આપણા કામનામય દેહતળે ઢંકાઈ ગયા છે અને તેને જ આપણે આમ તરીકે માની બેસીએ છીએ, આપણું ચિત્તમાં અથવા લાગણીઓ અને આવેશે ઉત્પન્ન કરનાર શક્તિમાં, આપણું પરમાત્માનું શુદ્ધ પ્રતિબિંબ ન પડતાં તેને બદલે કામનામય મનમાં ફસાયેલા બહિરાત્માનું જ પ્રતિબિંબ પડે છે.
અશુદ્ધ બુદ્ધિબળમાં ફસાયેલા બહિરાત્માનું કામ જે અજ્ઞાનમાં કામ કરતી બુદ્ધિમાં ફસાએલો બહિરાત્મા પ્રાણશક્તિનાં બંધનોમાં જકડાયેલે હોવાથી તથા લાગણીઓના આવેશે અને વેગોને આધીન હોવાથી પોતાના પક્ષપાતી વલણો, પસંદગીઓ, જડતા અને વેગોથી સંકુચિત હોય છે. વિચારશક્તિમાં પક્ષપાત, પસંદગી, જડતા વિગેરે ઉપન્ન થાય છે, તેનું કારણ પણ બહિરામાં કામનામય મનને આધીન હોય છે તે છે. વિચારશક્તિમાં તે પ્રાણશક્તિ ઉપર ગણાવ્યા તેવા સ્વરૂપ ધારણ કરે છે.
બુદ્ધિ, મન, ચિત્ત, પ્રાણ અને સ્થલ દેહમાં અશુભ અને અશુદ્ધ પ્રવૃત્તિ કરતાં બહિરાત્માને બંધ કરી પરમાત્માને ઉપર ગણવેલા કરણમાં શુભ અને શુદ્ધ ક્રિયા કરવા દેવી તે મનુષ્ય જન્મની ખરી સફળતા છે.
દેશી નાનચંદ ઓધવજી.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531303 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 026 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1928 |
| Total Pages | 32 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |