________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
દુઃખ દૂર કરવા અને સુખ વધારવા પ્રયત્ન કરે છે. અને જો એ ઉદ્દેશની પૂર્તિ કરવામાં સઘળા એકત્રિત થઈ જાય તેા તેની સિદ્ધિ સહજ છે. હવે જે કાર્યોથી તે ઉદ્દેશની પૂર્તિ થઇ શકશે તે સંસારના સર્વોત્તમ કાર્ય ગણાશે એમાં લેશપણ સ ંદેહ નથી. એ ઉપર જ કહેવામાં આવ્યુ છે કે,
परोपकारः पुण्याय पापाय परपीडनम् ।
તુલસીદાસજીએ પણ કહ્યું છે કે · પરઉપકાર સહિસ ન ભલાઇ, પરપીડા સમ નહિ અયમાઈ. ’
“ સામાજીક જીવનની સ્થિતિ અને પુષ્ટિને માટે કરૂણાના પ્રસારની આવશ્યકતા છે. સમાજ શાસ્ત્રના પાશ્ચાત્ય ગ્રંથકારા કહ્યા કરે છે કે સમાજમાં એક બીજાને પાતપાતાના રક્ષણના વિચારને લઈનેજ સહાયતા કરવામાં આવે છે. પરંતુ જરા વિચાર પૂર્વક જોવામાં આવે તેા કમ ક્ષેત્રમાં પરસ્પર સહાયતાનું અરે ખરૂ ઉત્તેજન આપનાર કાઇને કોઇ રૂપમાં કરૂણાજ જોવામાં આવશે. મારા કહેવાના આશય એમ નથી કે પરસ્પરની સહાયતાનું પરિણામ પ્રત્યેકનું કલ્યાણ નથી, પરંતુ મારા કહેવાની મતલબ એ છે કે સંસારમાં એક ખીજાને સહાયતા વિવેચન દ્વારા દૂરસ્થ પરિણામ પર ષ્ટિ રાખીને નક્કી કરવામાં નથી આવતી, તે તે મનની પ્રવૃતિ કારિણી પ્રેરણાથી જ કરવામાં આવે છે. બીજાને સહાયતા કરવાથી આપણી પાતાની રક્ષાની પણ સંભાવના છે, એ વાતનુ અથવા ઉદ્દેશનું ધ્યાન પ્રત્યેક સાચા સહાયકને તા નથી રહેતું. તે કરતાં વધારે વિસ્તૃત ઉદ્દેશાનુ ધ્યાન તા વિશ્વાત્મા પોતેજ રાખે છે. તેણે એવા પ્રાણીઓની બુદ્ધિને એવી ચંચળ અને પરસ્પર ભિન્ન વસ્તુના વિશ્વાસ ઉપર મુકી નથી. આ વાકયેાથી એટલું તેા અવશ્ય સિદ્ધ થાય છે કે સમાજનાં રક્ષણની ષ્ટિએ કાની ઘણીજ આવશ્યકતા છે. પરંતુ તે સાથે એ પણ સિદ્ધ થાય છે કે કરૂણાના ભાવ મનુષ્યમાં પ્રાકૃતિક હાય છે, તે પણ જે રીતે લેાકેા પેાતાની ખીજી અનેક સુંદર વૃત્તિઓને નષ્ટ અથવા કુંઠિત કરી મુકે છે તેવી રીતે ઘણું કરીને કરૂણા વૃત્તિને પણ નષ્ટ કરી મુકે છે. પરંતુ વસ્તુત: એવા થવું એ ઘણું જ હાનિકારક છે. પ્રકૃતિ અથવા સ્વભાવના આ પરમ આવશ્યક અને મહાન ઉપયાગી ગુણને કદિપણ નષ્ટ અથવા કુંઠિત થવા ન દેવા જોઇએ તેમજ પ્રત્યેક મનુષ્યે હંમેશાં યા અંત:કરણના બની પરાપ કાર કરતા રહેવુ જોઈએ.
""
—ચાલુ
For Private And Personal Use Only
