________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir સંસ્કૃતિના -હાસ. * માનવ જાતિના ઈતિહાસમાં દરેક સંસ્કૃતિ અમુક હદ સુધી જ પહેીિ છે અને એ હદ આવતાં બીજી જ કાઈ નવીન અને વધુ ઉંચી સંસ્કૃતિને જગા કરી આપવા એને પછાત પડી જવું પડયું છે. બધી જ સંસકૃતિઓ આવા રાત્રિકાળમાં જ જમી છે. બિલાનિયાની ! ( યા જુટમી) સંસ્કૃતિ રામન (યો વીર ) સરકૃતિને સ્થાન આપે અને રામન સંસ્કૃતિ આધુનિક ( યાને બુદ્ધિ અથવા પ્રજ્ઞા પ્રધાન ) સંસ્કૃતિને માટે જગા કરે એને સારૂ દરેંકે ! વારાફરતી આવા રાત્રિકાળમાં અગાચર થઈ જવાની જરૂર હતી. પુરાણી ઇ મારતના સ પૂષ્ણુ નાશ ન થાત તા માત્ર જૂના ઉપર થીગડાં જ દેવાયાં હોત અને નવીન ઇમારતનું સંગીત ચણુતર ન થાત ઈશુ ખ્રિસ્ત કર્યું છે તેમ ' નવાં કાઠાંપર જૂના જમા ને જ ચડાવી શક:ય. ભવિષ્યની ઈમારતને સારૂ જગા કરવા માટે ભૂત કાળનાં ખડેરા ! ને સાફ કરી જ નાંખવાં જોઈએ. x x x x સવ વસ્તુઓમાં પોતાનાં મૂળ સ્થાને પહાંચવાનું જે વલણ રહેલું છે તેને બધી સંસ્કૃતિઓએ ઉત્તેજન આપવું' ધટે છે. અને તેથી જ ભવિષ્યની આધ્યાત્મિક સંસ્કૃતિને તેને અનુકુળ વાતાવરણમાં વધવાની તક મળે એટલા માટે મહાત્મા ગાંધીએ બતાવેલા સત્ય માર્ગ ને આજની જાગેલી દુનિયા તરફથી આવકાર મળવો જોઈએ. જીવનની સાદાઈ અને જીવનને જરૂરી યંત્રને સાદાં બનાવવા પર . એઓ જે ભાર મૂકે છે તેજ ભાવિ યુગની એક માત્ર સવેરિ સરત ગણાવી જોઇએ. ભાવિ સંસ્કૃતિમાંનું જીવન સ્વાભાવિક અને સુરીલું હશે અને આજનું કૃત્રિમ, વિલાસી અને પાખંડી જીવન નિમ્ ળ થઈ જશે. સા હાઈ વગર જીવનમાં આધ્યાત્મિક પૂર્ણ તા જવલેજ સંભવે. તેથી સાદાં જીવનને જે આપણે આદશ રૂપે સ્વીકારીયે તો જ ભવિષ્યકાળમાં ભૂતકાળની સર્વ સરકૃતિએ કરતાં ઘણે દરજજે ચઢિયાતી એવી સંસ્કૃતિના યુગ ઉદય પામે. પાશ્ચાત્ય યાને હાલના સુધારાની નિલતાથી આપણે નાસીપાસ ન થઈએ; કારણુ ઈતિહાસની તવારીખ કાળે કાળે એવા બળવાન સુધારાઓની આવી જ પડતીએથી ભરપૂર છે. બૅબિલાનિયાના સુધારા ઉન્નતિને શિખરે પહોંચેલા, પણ અંતે તેને ત્યાંથી આપણે જેને સવ" સુધારાઓનું શુન્ય કહીએ ત્યાં ઉતરી પડવું પડયું. એ શૂન્યમાંથી રામના સુધારાની યાત્રા શરૂ થઈ, પશુ જેમ શૂન્ય સુધારા કરતાં બૅબૂિલાનિયાના સુધારા ચઢિયાતા હતા તેમ જયારે રામના સુધારાના મધ્યાહ્નકાળ થયા ત્યારે તે સુધારા મધ્યાહ્નકાળનાં બૅમિલેનિયન સુધારા કરતાં ચઢિયાતા હતા. તેજ પ્રમાણે હાલના સુધારાનુ પણ છે, અને એજન્યાયે જ્યાંસુધી આ સુધારો પાછા શૂન્યમાં જઈ મળશે નહિ ત્યાંસુધી આધ્યાત્મિક આદર્શાપર ધડાયેલા સુધારાના સવ દેશી અને સંપૂર્ણ વિકાસ માટે આશા નથી. " ઋષિવય બ્રિજેદ્રનાથ ઠાકુર. For Private And Personal Use Only