________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir મનો નિગ્રહ. " ફરજ બજાવવી અથવા કાવ્ય કરવું એમાં કાર પ્રકારના અયોગ્ય દાબના અર્થ નથી. લોકો ઘણીવાર એવું ધારે છે કે કોઈ પણ પ્રકારના દાબ નહિં હવામાં બહુજ આનંદ કરો ! પણ રનિના કહેવા પ્રમાણે માછલી માણસના કરતાં વધારે સ્વતંત્ર હાય છે અને માખી એને સ્વતંત્રતાની શ્યામમૂતિ છે. માટે માજ શેખમાં અને '' હેર માં પડીને જીવન ગાળવું એમાં કાંઈ ખરું સુખ કે ખરી સ્વતંત્રતા નથી. ઉર્દુ એકવાર ઇન્દ્રિયોને હેકવા દીધી તો સહન ન થઈ શકે એવી જંલી ગુલામગીરીમાં સપડાયા જાણવા. દારૂના છ દમાં પડેલા માણસા જેવા પરવશ થઈ જાય છે તેવીજ રીતે ઇન્દ્રિયોના | ભાગવિલાસમાં પડેલા માણસે પણ પરવશજ થયેલા સમજવા. દારૂ પીતી વખતે જીભન ) કદાચ મઝા આવતી હશે, પણ યાલો ખાલી થયા પછી એને તળાયેજ જાણે કેટતા રહેલી હોય છે. પહેલાં જે મોજ શાખ કર્યો છેએનાથી ઉત્પન્ન થયેલી લલુતાને પાછી શાંત કરવા માણસો દારૂ પીએ છે; તેજ પ્રમાણે ઇન્દ્રિયોને વશ થયેલા માણસોની વાસનાએ પણ પ્રસંગોપાત જાગૃત થાય છે. વારંવાર શાંત કરવાથી એ કોઈ સુખ નથી આપતી, પણ અગ્નિમાં ઘી નાખવાથી જેમ અગ્નિ શાંત થવાને બદલે વધારે જોરથી બળે છે તેમ - ઉલ્ટી તૃષ્ણા વધે છે. લાલસ અથવા તૃષ્ણાઓને વશ થયેલા માણસને મને નિગ્રહ કરતાં - મન વશ રાખતાં બહુ ભારે પડે છે. લાલસાઓની સામે થવું તેમને માટે વધારે ને વધારે અશ્વ' થતું જાય છે; અને શરૂઆતમાં ઈન્દ્રિય સુખની તૃષ્ણાને સંતોષ આપતાં જે કંઇક ક્ષણિક સુખ મળે છે તે થોડીજ વારમાં બંધ થાય છે અને કંઇક આરામ આપી પાછુ કંટાળા ઉપજાવે એવું થઈ જાય છે. તૃષ્ણાઓની સામે થવું અઘરું છે અને તાબે થવું પણુ દુ:ખદાયક છે; છતાં આખરે પામર જીવ ક્ષણિક સુખ મેળવવા તૃષ્ણાને વશ થઈ ભવિષ્યમાં પાછા વધારે ને વધારે દ. ખ ગહેરે છે. બીજી તરફથી આત્મ-સંયમ શરૂઆતમાં બહુ મુશ્કેલ લાગે છે, છતાં પગલે પગલે આગળ વધીએ તો ધીમે ધીમે હેલો થતા જાય છે, અને સનાર જક લાગે છે. ઇનેિ જીતવી-મને વશ કરવું, એનાથી જેટલો હર્ષ થાય છે એટલે કશાથી થતો નથી. ઈન્દ્રિયેના ઉપર યૂ મેળવવા એનાથી વધારે ગૌરવવાળા વિજય બીજો એક પણ નથી.” સ‘સારનાં સુખ માંથી For Private And Personal Use Only
