Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આત્મ-શક્તિને ભરોસે સ્વાધીનતા પ્રાપ્ત કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો. છેવટે તેઓ સફલ મરથ પણ બન્યા. તાત્પર્ય એ છે કે જ્યાં સુધી મનુષ્ય પિતે પિતાની સહાયતા નથી કરતો ત્યાં સુધી કોઈપણ મનુષ્ય તેને સહાય કરી શકતો નથી. સ્વાવલંબન જ મનુષ્યની ઉન્નતિને મુખ્ય ઉપાય છે. પ્રાણિશાસ્ત્રને સિદ્ધાંત છે કે પ્રત્યેક જીવને પિતાની ઉન્નતિ અથવા સુખની પ્રાપ્તિને અર્થે સ્વયંયત્ન કરવો પડે છે અને જીવનાર્થ કલહ કહેવામાં આવે છે. એ પ્રાકૃતિક નિયમ ઉપરથી આપણને એટલું શીખવાનું મળે છે કે પ્રત્યેક મનુષ્ય પિતાની ઉ. નતિઅર્થ સ્વયંયત્નશીલ બનવું જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં જે લોકે પોતે પોતાની જાતને સહાયતા કરી શકતા નથી તે લોકોને કુદરત પ્રાકૃતિક નિયમની વિરૂદ્ધ કેવી રીતે સહાયતા કરી શકે? જે વસ્તુ સ્થિતિને વિચાર કરવામાં આવે છે એટલું તે કહેવું પડશે કે અકબર સરખા પાદશાહની સાથે સફલતા પૂર્વક વિરોધ કરતા તે મહારાણા પ્રતાપસિંહને એક અસંભવિત વાત હતી. પરંતુ તે અસંભવિત કાર્ય પણ મહારાણુની સ્વાવલંબિની વૃત્તિ દ્વારા સિદ્ધ થઈ ગયું, અર્થાત જ્યારે તેમણે સ્વયં યત્ન કર્યો ત્યારે પ્રાકૃતિક નિયમાનુસાર તેમને સફળતાની પ્રાપ્તિ થઈ. લેકે વાત વાતમાં એમ કહ્યા કરે છે કે પરમેશ્વર અમારે સહાયક છે, પરંતુ તેના અર્થ તરફ ઘણુંજ થોડા લોકે ધ્યાન આપે છે, પરમેશ્વર આપણે સહાયક છે એ કયારે ? જ્યારે આપણે સ્વયં આપણું સહાયતા કરીએ, જ્યારે આપણે સ્વયં આપણી ઉન્નતિ અર્થ યત્ન કરીએ ત્યારે, અન્યતા નહિ. તાત્પર્ય એ છે કે જે ઈશ્વરને આપણે સહાયક બનાવ હેાય જે ઇવરની સાથે મિત્રતા અને સખ્યભક્તિ કરવી હોય તે આપણે તેની આજ્ઞાનુંસાર તેના પ્રાકૃતિક નિયમાનુસાર વર્તવું જોઈએ, અથતિ આપણે આ પાણી સહાયતા સ્વયં કરવી જોઈએ, આપણેને સ્વાવલંબનના વિષયમાં સંપૂર્ણ નિષ્ઠા હેવી જોઈએ.
ઈતિહાસના અભ્યાસકો જાણે છે કે જ્યારે કોઈ પણ જાતિ સ્વાવલંબનની શક્તિ ગુમાવી બેસે છે કે ત્યારે તે પોતાનાં અસ્તિત્વના નાશને માર્ગ પણ ખુલ્લો કરે છે. વધારે દૂર જવાની આવશ્યકતા નથી. ધ્યાનમાં રાખવું કે અસ્તિત્વ હમેશને માટે ટકાવી રાખવાનું માત્ર એ શકિત દ્વારા સંભવિત છે. તુલસીદાસજીએ કહ્યું છે કે પરાધીનતા સમાન કઈ પણ વસ્તુ દુ: ખદાયક નથી. એટલે સુધી કે પરાધીન મનુષ્યને સ્વપનમાં પણ સુખ પ્રાપ્ત થઈ શકતું, નથી. વાત સાચી છે. આજકાલ પણ “સ્વાધીનતા” નું નામ સાંભળતાં જ લોકોના હૃદય ઉલ્લસિત બને છે. પરંતુ સ્વાધીનતામાં જેટલી મીઠાશ રહેલી છે તેટલી જ કઠિનતા તેની પ્રા
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531215 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 019 Ank 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1921 |
| Total Pages | 42 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |