Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. એવું પણ હોવાની જરૂર નથી, તથાપિ જેકે તેને આકાર ન હોય તે પણ તેહસ્તીમાં હોઈ શકે. તે વસ્તુ કંઈ આકારમાં હોય, પરંતુ જે આકારને શબ્દરૂપ વગેરે હાય તેવા આકારવાળી જાતિ કે હસ્તીમાં હોવાની તેને જરૂર નથી.
એવી તે એક પણ વસ્તુ ન હોય કે જેનામાં જડનાં પણ લક્ષણ હોય અને ચેતનનાં પણ લક્ષણ હોય. કેમકે જડવસ્તુના લક્ષણ ચેતનવાળી વસ્તુ કરતાં બિલકુલ ઉલટાંજ હોય છે. બાકી કંઈ એકના પેટામાં બીજી હેય તેથી કરીને કંઈ એક તે બીજી થઈ જતી નથી. જ્યારે આત્માનાં લક્ષણ બિલકુલ જૂદીજ તરેહનાં છે તો પછી તે જડની અંદર કેમ રહી શકે. આપણુ જાતિ અનુભવથી આપણે જાણિયે છીએ કે આપણને આપણી આસપાસની જે વસ્તુઓ આપણું જેવાં લક્ષણવાળી નથી. તેની વચ્ચે રહેવાની ફરજ પડે કે જાણે છે કે તેમની આસપાસની વસ્તુઓ સાથે તેમને કંઈ સંબંધ નથી ત્યારે એવી આસપાસની વસ્તુઓની વચ્ચે રહેવાની ફરજ પડવાને કંઈક કારણ જોઈએ. પણ તે કારણ તો બુદ્ધિની અંદરજ હોવું જોઈએ. એ કંઇ જડ વસ્તુમાં હાય નહીં. એ વાત ખરી છે એવું આપણ જાણિયે છીએ. કારણ કે બુદ્ધિ કંઈ સાવ જડ વસ્તુમાંથી પેદા થતી નથી. કોઈપણ જડ વસ્તુ પિતામાં બુદ્ધિ છે એવો પુરા હજી સુધી આપી શકી નથી. જ્યારે તેની અંદર સત્વ હોય હોય, ત્યારે તે પોતામાં બુદ્ધિ છે એમ કહી શકે, પણ જ્યારે સત્વ ન હોય ત્યારે બુદ્ધિ ન હોય.
એતો આપણને ખાત્રી છે કે બુદ્ધિ ઉપર જડવસ્તુની અસર થાય છે પણ કાંઈ જડવસ્તુની અંદરથી બુદ્ધિ નીકળતી નથી. જ્યારે માણસ પૂર્ણ ભાનમાં હોય અને પછી કંઈ કેફી ચીજ પીએ, તે તેથી કરીને તેની બુદ્ધિ કંઈ કામ કરી શક્તી નથી. આ જડવસ્તુની અસર ચેતન વસ્તુ (આત્મા) ઉપર શા માટે થાય છે! જીવ પોતે એમ ધારે કે આ દેહ તે હું જ છું અને જડ દેહને જે કંઈ થાય તે પોતાને થાય છે એમ જ સમજે છે. અહીં ક્રિશ્ચિયનશાસ્ત્રવેત્તા અથવા રસાયન શાસ્ત્રી અને જૈન તત્વજ્ઞાની એક મત થાય છે, જ્યાં સુધી આત્મા એમ વિચારશે કે દેહ તે હું, ત્યાં સુધી દેહને જે કંઈ થશે તે પિતાને થયું એમ સમજશે. પણ એક ક્ષણવાર આત્મા વિચાર કરે કે હું અને દેહ તે જૂદાં છીએ. દેહ તે બિલકુલ પર છે, તે પછી દુઃખનું તે નામજ હસ્તીમાં રહેશે નહીં. આપણું ધ્યાન જે કંઈ બીજી તરફ દેરાઈ ગયું હોય તે આપણી સમક્ષ જે થાય છે, તે આપણે જાણતાં નથી. આ વાત દર્શાવે છે કે પોતે શરીર કરતાં કંઇક ઉંચા દરજાને છે, તે પણ સાધારણ રીતે શરીરની અસર આત્મા ઉપર થાય છે અને તેથી કરીને આત્મિક અને શારીરિક કાયદાને આપણે અભ્યાસ કરવો જોઈએ કે જેથી આ નાની
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531215 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 019 Ank 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1921 |
| Total Pages | 42 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |