________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈન ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
जैन अतिहासिक साहित्य.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૭
(ગતાંક ૯ માના પૃષ્ટ ૨૨૦ થી શરૂ. ) હાથીગુફા.
હાથીગુફા એક નૈસિર્ગક શુક્ા છે. તેના ઉપર ઘણીજ ઘેાડી કારીગરી કરવામાં આવી છે અને જો કે શિલ્પીની નજરથી તે બહુ ઉપયોગી નથી તેા પણુ ત્યાંની સર્વ ગુફાઓ કરતાં તે ઘણીજ મહત્ત્વની છે. કારણકે તેમાં એક મેટાલેખ છે, જેમાં લિગના એક રાજાનુ સ્વવૃત્તાંત લખેલુ છે. ડાકટર ભગવાનલાલના વાંચ્યા પહેલાં આ લેખ હિંદુસ્તાનમાં જુનામાં જુના ગણાતા અને જો કે હાલ તે પ્રમાણે મનાતુ નથી તે પણ આ ગુડ્ડાની ઉપયેાગિતા જરાપણુ ઓછી થઇ નથી.
એને પ્રથમ શેાધી કાઢનાર મી. એ. સ્ટર્લીંગ હતા. અને કલ મેકેન્સીની મદદથી ૧૮૨૦ માં તેની નકલ લીધી અને પોતાના ઘણા ઉપયોગી લેખ “ એન એકાઉન્ટ, ગ્રેાષ્ટ્રીકલ, સ્ટેટીસ્ટીકલ, એન્ડ હીસ્ટારીકલ આફ ઓરિસ્સા પ્રેાપર, ઑર કટક ” ( A .\ccount Geogrophical, Statistical,and Historical of Orissa Proper or (attack ) સાથે એશીયાટીક રીસર્ચીસ ( Asiatic liesearees ) પુ. ૧૫ માં ૧૮૨૪ માં ભાષાંતર વિના પ્રકાશિત કર્યાં. મી. સ્ટલી ગ આ લેખ વાંચવાને અશક્તિમાન હતા અને તેથી ગ્રીક અક્ષરે સાથે તેના અક્ષરાની સરખામણી, તથા હિંદુસ્તાનના જુદા જુદા ભાગેાના લેખામાંના અક્ષરો સાથે મેળવવા સિવાય તે કાંઈ કરી શકે તેમ નહાતા.
૧૮૩૭ માં ‘ જર્નલ ઑફ ધી એશિયાટીક સેાસાયટી ' પુ. ૬ માં, લેફ્ટેનન્ટ કીટાની નકલ ઉપરથી જેમ્સગ્રીન્સેપે ભાષાંતર તથા નકલ સહિત આ લેખ પ્રકાશિત કર્યો છે. તેમના કરેલા ભાષાંતર ઉપરથી અહીના વિદ્વાનાનુ ધ્યાન તે તરફ ખેંચાયું. ડાકટર રાજેન્દ્રલાલે તે લેખ પુન: તપાસી જોયા અને ૧૮૮૦ માં કેટલાક ફેરફારોસહુ ‘ એન્ટીકવીટીઝ એક્ એરિસ્સા ' પુ. ૨ માં પ્રકાશિત કર્યાં.
For Private And Personal Use Only
પ્રીન્સેપ તથા મિત્રના મત એવા છે કે એ લેખ કલિંગના રાજા ઐરના હતા, જે રાજા મૂળ રાજ્ય પચાવી પડયા હતા અને જેણે ઘણું દાન કર્યું, તળાવા ખાઢાળ્યાં અને આવાંજ ખીજા જનહિતનાં કામેા કરીને લેાકેાના માનીતા થયા. પ્રીન્સપના મત પ્રમાણે એ લેખ ઇ. સ. પૂર્વે ૨૦૦ વર્ષથી જુના નથી. · કારપસઇન્ડીસ્ક્રીપ્સ્યૂાનમ્ ઇંડીકેરમ્ ' ( (orpus Inseriptionum Indicarum ) ના ક પ્રીન્સેપના મતને મળે છે અને ધારે છે કે એ લેખ અશોકના લેખાથી જુના અને
C