________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેને ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
૨૧૭ જોવામાં આવે છે. આ છૂટી છૂટી હકીકત ઉપરથી એમ સાબીત થાય છે કે કલિંગ દેશ ઉપર જેન રાજાએ એક વખતે રાજ્ય કરતા હતા. ખંડગિરિ અને ઉદયગિરિની ગુહાઓ ઉપરથી સ્પષ્ટ રીતે જૈન અને બૌદ્ધધર્મની અસર દષ્ટિગોચર થાય છે.
જેના કલિંગ દેશમાં એવાં સજ્જડમૂળ ઘાલ્યાં હતાં કે જેની અસર આપણે ઈ. સ ના ૧૬ મા સૈકામાં પણ જોઈ શકતા હતા. સૂર્યવંશી રાજા, ઓરિસ્સાના અધિપતિ, પ્રતાપ રૂદ્રદેવને જેનધર્મ વિષે ઘણું મમતા હતી, ધી રેવન્ડ લગે તેને જેન ઠરાવ્યું છે. * ખંડગિરી ઉપર નવમુનિ ગુહામાંના એક લેખમાં જૈન શ્રમણ શુભ ચંદ્રનું નામ લેવામાં આવે છે.
આવી છૂટી છૂટી વિગત ઉપરથી આપણે નિર્ણય ઉપર આવી શકીએ કે અહીંઆ કેટલોક વખત જેનધર્મનું જોર હતું અને તે રાજ્ય ધર્મ હતો. ઈ. સ. ની શરૂઆતમાં ક્યા કયા વંશ કલિંગ ઉપર રાજ્ય કરતા હતા તેના વિષે ચેકસ રીતે જાણી શકીએ તેમ નથી, પણ એટલું તો આપણે જાણીએ છીએ કે હિં. દુસ્તાનના જુદા જુદા દેશોના રાજાએ કલિંગ દેશ જીત્યો હતો. તેની સમૃદ્ધિ વિષેની પ્રખ્યાતી ઘણે દૂર સુધી પહોંચી હતી. અને તેથી પાસેના રાજાઓને તે દેશ જીતવાનો ઉત્સાહ થતું. કલિંગદેશ ઘણે સમૃદ્ધિવાન હતું, એ નીચેની વિગત ઉપરથી કહી શકાયકલિંગદેશ “નવ ખંડ પૃથ્વી” ના નવ ખંડમાંથી એક ખંડ ગણાતો હતો. પ્રમાણે તામીલ શબ્દકોષમાં જણાય છે. (જુઓ સેન્ડરસનને કાનડી કષ. )
રામાયણ અને મહાભારતને વખત બાદ કરતાં ત્યાર પછીના વખતમાં જે જે રાજાઓએ તે દેશ ઉમર હુમલા કર્યા તે રાજાઓ એટલા બધા છે કે તેમનું વર્ણન થઈ શકે તેમ નથી. ઈ. સ. ના ૩ જા સકામાં અશકે તે દેશ જી એ વિગત મેં ઉપર કહી છે. ઘણે ભાગે અા વંશના રાજા શતકણીના હમલા વિષે હાથી ગુકુના લેખમાં આપવામાં આવ્યું છે. તેણે “ઘણા ઘડા તથા હાથીએ” મેકલ્યા પણ તે બધા ખારવેલે હરાવ્યા.
ઈ. સ. ના બીજા સૈકામાં કલિંગદેશ અંધ રાજાઓના હાથમાં ગયે, મંગલેશ રાજાના સ્તંભ લેખ ઉપરથી આપણે જાણી શકીએ છીએ કે બદામી ( Badami) ના પશ્ચિમ ચાલુકાના રાજા પહેલા કીતિવર્મા જેણે ઈ. સ. પ૬૭-૬૮ થી
* જે. એ. એસ. બી. પુ. ૨૮, નં. ૧-૨ (૧૮૫૯). ૧ વી. રમીથની “ અલહીસ્ટરી ઓફ ઈડીઆ ’ પા. ૧૮૫.
For Private And Personal Use Only
