Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અહિંસા યાને દયા ધર્મ,
૧૭ સરેરાસ અહિંસા યા દયાનું જ ફળ મળે છે, તેમજ કઈ રોગીને હિત બુદ્ધિથી ઔષધ ઉપચાર કરતાં દેવગે તે રેગીનું મરણ નિપજે તે પણ વૈદ્યને હિત બુદ્ધિ થી હિંસાનું નહિ પણ અહિંસા યા દયાનું ફળ પ્રાપ્ત થાય છે.
છેવટે શાસ્ત્રકાર જણાવે છે કે ઉકત હિંસાના અનેક ભેદે હોવાથી તે સઘળા ભેદે નયજ્ઞાનના નિધાનરૂપ સ્યાદ્વાદી ગુરૂ સમીપે સાદર સમજી લેવા યોગ્ય છે. હિંસાના સઘળા ભેદ શુદ્ધ ગુરૂગમ્ય જાણનાર ભવ્યાત્મા ખરેખર અહિંસાના નિર્ભય અને સુખદાયી માર્ગને દ્રઢ પ્રતીતિ પૂર્વક સેવી આદરી શકે છે. સ્વરૂપ, હેતુ અને અનુબંધ, દ્રવ્ય અને ભાવ તેમજ નિશ્ચય અને વયવહાર તથા સ્વ અને પાર સંબંધી હિંસા તેમજ અહિંસાના ભેદ પાડી શકાય છે, જેટલા પ્રકાર હિંસાનાં એટલા બધાય પ્રકાર અહિંસા યા દયાનાં હોઈ શકે છે. બાહ્ય દેખાવરૂપે થાય તે સ્વરૂપ હેતુ સાધ્ય થાય તે હેત; અને સરેરાશ પરિણામરૂપે નિપજે તે અનુબંધ; દ્રય પ્રાણને લક્ષી થાય તે દ્રવ્ય; અને ભાવ પ્રાણુને લક્ષી થાય તે ભાવ તેમજ નિજ આત્માને લક્ષી થાય તે સ્વ; અને પર આત્માને લક્ષી થાય તે પર હિંસા કે અહિંસા લેખી શકાય. પ્રથમ વિસ્તારથી જણાવેલા આસો ઠીક ઠીક સમજી લેવાશે તે ઉપરના ભેદે સુસ્પષ્ટ ખ્યાલમાં આવશે. આ લેખમાંથી મુખ્ય શારાંશ લેવા ગ્ય એ છે કે જેમ બને તેમ સુખશીલતા તજી વિષયાશક્તિ અને કષાયાદિકને વશ થયા વગર નિજ આત્મ નિગ્રહ કરીને નિર્મળ આશય સાથે ઉદાત્ત ભાવનાથી સહુ કે જેને નિજ આત્મા તુલ્ય લેખી સમભાવે વ્યવહારમાં જ સર્વ પ્રકારે સુખ શાન્તિ ને સ્વપરહિત સમાયેલું છે. એવા જ ઉદાર આશયથી સદા સર્વદા ઈચ્છવા છે કે “જગતવર્તી સહુ પ્રાણીઓને સુખ શાન્તી હો ! સહુ કોઈ પ્રાણીવ પરોપકાર રસીક બને ? દેષ માત્ર વિલય પામે ? અને લેકે સર્વત્ર સુખી સુખી થાઓ !!!”
વળી આવા અતિ પવિત્ર હેતુથી જ સહુ કઈ સત્ય સુખાથ જનેએ મૈત્રી પ્રમુખ ઉદાર ભાવનાઓને આશ્રય કર્તવ્ય છે. પરહિત ચિત્તવન તે મૈત્રીભાવના, પરદુઃખ દૂર કરવા અનુકૂળ વ્યાપાર તે કરૂણુભાવના, પરસુખ સમૃદ્ધિ અને ગુણ–ૌરવ દેખીને તેમજ સાંભળીને સંતુષ્ટ થવું તે પ્રમાદભાવના અને અન્યના અનિવાર્ય છે સુધરી ન શકે એવી સ્થિતિમાં જણાય ત્યારે તેને કર્મ વશ સમજી, રાગથી દૂર રહી, સ્વ કતવ્યમાં સાવધાન રહેવું તે મધ્યસ્થભાવના યા ઉપેક્ષા ભાવના કહેવાય, એમ સહુ કોઈ સજનેએ ઉકત ઉત્તમ ભાવના સદા સર્વદા સેવવા-આદરવા યોગ્ય છે.
તિમ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531139 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 012 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1914 |
| Total Pages | 38 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |