Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ
૧૮૫
કમફળ ચેતના. દ્રવ્યાનુયેગનું ગૂઢ રહસ્ય જે જૈનદર્શન જગતની દષ્ટિએ મૂકે છે તે કઈ પણ પ્રકારની ખલના રહિત છે એટલું જ નહિ પણ એક એવા વિશિષ્ટ પ્રકારનું સત્ય રજુ કરે છે કે જેના આલંબન વડે પ્રાણીઓ શીધ્ર સંસાર સમુદ્રને તરવા ગય. ત્ન કરે તે તરી શકે છે. અનેક રહસ્યરને પૈકી ચેતનાને કર્મ ફળરૂપે વિશિષ્ટ સ્વભાવ એ પણ એક મેઘા રહણની જશેધ છે. આઆત્મા જુદી જુદી અવસ્થાને પ્રાપ્ત થતે જુદા જુદા-સ્વરૂપને ધારણ કરે છે અને વિચિત્રરૂપે વર્તન વડે પ્રત્યક્ષ થાય છે. આ સ્વરૂપદર્શન બે પ્રકારનું છે. એકમાં ફક્ત શુદ્ધતા-નિર્મળતા-નિર્દોષતાને અવકાશ મળે છે જ્યારે બીજમાં શુદ્ધાશુદ્ધપણું અથવા અશુદ્ધપણું દષ્ટિગોચર થાય છે. જેમકે શુદ્ધ ઉપગવાળે આત્મા તે વિશેષ ઉપગમાં જ્ઞાન ચેતના કહેવાય છે તેજ આત્મા સામાન્ય ઉપયોગમાં પ્રવૃત્તિ કરતાં દર્શનચેતના કહેવાય છે. આઉભય અને વસ્થાનું કાર્ય શુદ્ધ અને આત્મતર પદાર્થને સરોગની પ્રવૃત્તિવાળું હોતું જ નથી તેથી નિર્દોષ છે. ઇન્દ્રિયાદિની અપેક્ષા વગરની આ અવસ્થા છે; જ્યારે કર્મચેતના, કર્મફળચેતના એ આત્માની કર્મકતૃત્વ તરીકેની તેમજ કર્મના ફળ ભકતૃત્વની અપેક્ષાએ સદેષ અવસ્થા છે, આ કર્મફળ ચેતના આત્માની એક એવા પ્રકારની અવસ્થા છે જેમાં કર્મચેતનાવડે કરેલાં-પ્રાપ્ત કરેલાં કર્મનું ફળ ભેગવવા રૂપઆત્મપ્રવૃત્તિ છે.
આ ફળ ભેગવતાં સંસ્કારહીન પ્રાણીઓ તન્મય થઈ જઈ નવાં નવાં કર્મોને વધારે કરી નવું નવું કર્મફળ ભેગવવાને પોતાની લાયકાત ઉત્પન્ન કરે છે. પરંતુ સરકારી પ્રાણીઓ કાર્યફી ભેગવતાં એક વિશિષ્ટ પ્રકારનો આનંદ માની પિતાનાજ કરેલા કાર્યના પરિણામરૂપ જાણ વર્તમાન સગોમાં પ્રવૃત્ત થાય છે અને તદનુકૂળ વર્તન કરે છે જેથી કર્મફળચેતના જ્ઞાનચેતનામાં અવસ્યાંતરપણે ફેરવાઈ જાય છે, અને સ્વરૂપમાં અંતભવ થતાં સહજ રિથતિ ઉપલબ્ધ થવા સાથે ઉપાધિજન્ય ફલા પતિને અભાવ થાય છે.
અસરકારી આત્માઓ તે શુભ ફલના સાગ વખતે હર્ષાવેશમાં આવી આભિમાનિકી તૃપ્રિ-સુખરૂપ માની આદિવાટિકામાં પિતાને કડા કરતે માને છે આ થવા અશુભ ફલન સાગ વખતે કષાયાભિભૂત થઈ આર્તધ્યાનાદિ અપધ્યાનમાં પ્રવૃત્ત થાય છે અને પોતે જ પ્રથમ કરેલ અષ્ટવિધ કર્મની પ્રવૃત્તિને સમજી શકતે નથી, તે સ્થિતિ ગ્રાહ્યમાં પણ આવી શકતી નથી એટલું જ નહિ પણ તેની ઝાંખી પણ થઈ શકતી નથી– આમ હાઈને પ્રાપ્ત થયેલી સ્થિતિમાં હર્ષિત થાય છે કે મુંજાય છે. જ્ઞાનના પ્રબલ સંસ્કારે, પૂર્વ જન્મના અભ્યાસની પ્રબલ વાસનાઓ તેમજ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531127 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1913 |
| Total Pages | 24 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 2 MB |