________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન દર્શન અને તેનું સંક્ષિપ્ત દિગદર્સન. ૮૫ જ્ઞાનની આવશ્યકતા છે એમ શાસ્ત્ર ખુલ્લી રીતે કહે છે. જો કે એટલું છે કે ગણિતાનુયોગના વિષયમાં રચી પચી રહી દ્રવ્યાનુગરૂપ સાધ્યથી બેનસીબ રહેવું એ શિષ્ટસંમત નથી જ, પરંતુ તેથી ગણિતાનુયોગ કે જે જૈન દર્શનમાં અગ્રપદ ધરાવે છે તેનું બહુમાન ઓછું થાય એ તિરસ્કરણીય છે. ગણિતાનુગના જ્ઞાનથી કુપમંડૂકતા દૂર થાય છે, દ્રવ્યલક વિશાળ અને વિસ્તૃત દેખાય છે, મગજશકિત તર્કનિપુણ બને છે, સેય પદાર્થોને સંગ્રહ થઈ જાય છે, અનેક ક્ષેત્રનું જ્ઞાન થવાથી કદાચ જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થાય છે અને ખુદ દ્રવ્યાનુયેગના ષદ્ધને સમાવેશ કેટલી મર્યાદામાં થાય છે વિગેરે જ્ઞાનપૂર્વક અનેક મહાન લાભે પ્રત્યક્ષપણે રહેલા છે. તેને માટે વિશેષ કહેવાની અગત્યતા પૂર્ણ થવા સાથે શાસ્ત્રાવકનને માટે સૂચના કરવામાં આવે છે.
કથાનુયોગ. જૈનદર્શનનું સ્વરૂપ સમજવાને માટે તૃતીય નેત્ર રૂપ ધર્મકથાનુગ છે. આ નેત્રવટે હેય ઉપાદેયની પ્રવૃત્તિ યથાર્થ સમજી શકાયછે. આ અનુગમાં કથાઓનો માટે સંગ્રહ છે. એતિહાસિક નવલકથાઓ જે અત્યારે ભૂપૃષ્ઠ ઉપર વિદ્યમાન છે તેમના અવલોકનથી નાયકનાં વીરત્વ, હિંમત, શાર્ય, સાજન્ય, ક્ષમા અને આર્જવાદિ સ
ગુણે તેમજ ક્રોધ, ઈર્ષા, અભિમાન, પ્રપંચાદિ દુર્ગુણેની તુલના થઈ શકે છે. કથાઓ એ સજન અને દુજનની પ્રવૃત્તિઓના બેધ લેવા લાયક દ્રષ્ટાંત હેવાથી અર્થવાહક છે. પ્રાણી માત્ર જે હેપદેય પ્રવૃત્તિમાં યત્ન કરવા તત્પર થતા નથી અથવા તે તેમને રૂચતું નથી તેઓ જ્યારે કથાનુગના દ્રષ્ટાંતે વાંચે છે અને તે ઉપર મનન કરે છે ત્યારે તેઓ શુદ્ધાશુદ્ધ પ્રવૃત્તિઓની કેટિ જાણી શકે છે અને પરિણામે હિતકારક પ્રવૃત્તિમાં જોડાય છે. ઘણું પ્રાકૃત પ્રાણુઓને કથાઓ વાંચવામાં બહુ રસ જાતે જણાય છે, પરંતુ તેઓએ તેથી હર્ષિત થવાનું નથી. જ્યારે કથાના અંગોને દરેક વિભાગમાં વહેંચી સારભૂત પદાર્થ સમજી શકાય અને અસારભૂત તજી દેવાને પ્રવૃત્તિ
For Private And Personal Use Only
