________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮
આત્માનંદ પ્રકાશ
-
ચાર્વા (નાસ્તિક દર્શનાનુયાયિએ) એ પિતાની માન્યતા
નીચે પ્રમાણે સ્વીકારેલી છે. જીવ નથી, નિવૃત્તિ - ચાવાક દર્શન નથી, ધર્મ નથી, અધર્મ નથી, પુણ્ય પાપનું
ફળ નથી. જન્મ અને મૃત્યુ નથી, પંચમહાભતથી ઉપ્ત થયેલા ચેતન્યને ભૂતના નાશની સાથેજ નાશ થાય છે, ઇંદ્રિયોચર છે તેટલું જ જગત છે, અને કેફી પદાર્થો વડે મદશક્તિની ઉત્પત્તિ થાય છે તેમ દેહમાં ચેતન્ય ઉપજે છે.
આ પ્રકારે જૈનેતર દર્શનેની માન્યતા ટુક સવરૂપમાં દર્શાવવામાં આવી. હવે તેમાંથી મુખ્ય બાબતોની સરખામણી જૈન દર્શન સાથે કરતાં અન્ય દર્શનેનાં સિદ્ધાંતે કેવી રીતે નિષ્ફળ નિવડે છે તેની પર્યચના કરવી અમરતુત નથી. પ્રથમ બદ્ધ દર્શન આત્માને ક્ષણિક માને છે. દષ્ટાંત તરીકે,
એક આત્માએ પ્રથમ ક્ષણે ઘટ પર વિચાર કર્યો સરખામણી. બીજીજ ક્ષણે પટ પર વિચાર કર્યો તે બધેએ
આ બંને જુદા વિચારકરનારઆત્માઓને જુદાજુદા માનેલાછે એવી રીતે પ્રથમના આત્માને વિનાશ થઈ દ્વિતીયતૃતીય આ
ત્મા ઉપજે છે અને નષ્ટ પામે છે. જૈનદર્શન આ આત્માને સવદ્વવ્યની અક્ષિાએ નિત્ય માને છે અને જ્ઞાનના પર્યાયની અપેક્ષાએ અનિત્ય માને છે. તે સાથે એમ પણ કહે છે કે જે આત્મા એક વખત અમુક વિચા ૨ કરતે હતા તે બીજી વખતે જે તેને વિનાશ થયે હેયતે વિચાર સંકલના અથવા જ્ઞાન પરંપરાની વ્યવસ્થા કેમ સચવાઈ શકે? એક જ આમામાં ભૂતકાળનું સ્મરણ પ્રત્યક્ષપણે દેખાય છે તેમજ પ્રથમ ક્રિયાનું ફળ પણ પિતેજ ભગવે છે તે એકજ પુરૂષોમાં જુદા જુદા આત્મા (જેમકે ક્રિયા કરનાર જુદે અને ફળ ભકતા જુદે ) એ વાસ્તવિક સત્ય તરીકે ઘટતું નથી. જે છે તે માત્ર એકજ આત્મામાં જ્ઞાનના પર્યાયની જુદી જુદી અવસ્થાએ બદલાયા કરે છે આ પ્રકારે દ્રવ્ય આત્માના સણસ્થાથિપણાની દલીલ ટકી શકતી નથી. તેથી એમ કહેવામાં જરા પણ અડચણ નથી કે હૈદ્ધ દર્શને
For Private And Personal Use Only
