________________
પ્રબંધ માલા,
૨૫૭
- સુલલિતા ઉંચે સ્વરે બેલી–તમારા પુરૂમાં એથી પણ વધારે વાતે બનેલી છે. કૈરવપતિ દુર્યોધને પિતાના કાકાના પુત્ર પાંડને વિષ આપ્યું હતું. વળી તેમની પાસેથી રાજય લેવાની ઈચ્છાથી તેણે અગ્નિદાહથી પાંડવેને બાળવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતે. અને સ્વજનની સાક્ષીએ તેમની સતી સ્ત્રી ટ્રિપદીના વને હરી લીધા હતા. પુણ્ય લેક નળરાજાએ જુગારથી રાજ્યને હારી પિતાની ગુણવતી સ્ત્રી દમયંતીને વનમાં રઝળતી મુકી હતી. કહો, પુરૂષે કહેવા હોય છે?
ભદ્ર-હવે સ્ત્રીઓ કેવી ઉચી જાતની પણ હોય છે, એ વાત પણ તમારે સાંભળવી જોઈએ. ત્રણ જગતને પૂજનીય અને વંદનીય એવા તીર્થકરે સ્ત્રીનાજ ઉદરથી ઉત્પન્ન થયેલા છે. બ્રાહ્મી અને સુંદરી પણ સ્ત્રીઓ જ હતી. તેમણે રચેલા ગ્રંથ પુરૂષ વર્ગને વિશેષ ઉપયોગી થઈ પડેલા છે. મદિરાપાની, જુગારી, ચાર અને બંદીવાન એ બધા પુરૂજ હોય છે. સ્ત્રીઓ હૈતી નથી. તે ઉપરથી “ સ્ત્રીઓ પુરૂષોના કરતાં હલકી છે, એમ કહેનારાઓ અલ્પબુદ્ધિવાળા છે; એમ સમજવું ; કારણકે, સ્ત્રીઓ પિતાના પ્રવર્તનમાં પુરૂષથી અધિક છે. સન્નારીઓ પિતાના પતિને ઈષ્ટ દેવવત્ માનીને તેવું છે. પતિ મૃત્યુ પામતાં તેની પાછળ સાથે મરવા તૈયાર થાય છે. જે સી પતિ પાછળ કદિ મરે નહીં, તે તે પિતાને સર્વ શૃંગાર છોડી વધવ્ય પાળે છે. આવી ઉત્તમ સ્ત્રીઓની આગળ પુરૂષે કેવા હલકા છે? તેને વિચાર કરે. પુરૂષ પિતાની સી મૃત્યુ પામતાં તેની પાછળ મરવા તૈયાર થતો નથી, તેમ પિતાના મૃગારને છોડતું નથી. ઉલટ પ્રા કરીને તે બે ત્રણ વાર પરણવાને તૈયાર થાય છે, તથાપિ એ પુરૂષ જાતિ લાઘનીય ગણ્ય એ કેવી વાત ? સ્વજનોની વચ્ચે વિવાહ વિધિથી ગ્રહણ કરેલી ગ્રહિણીને ત્યાગ કરનારા પુરૂષે પણ જગતમાં જોવામાં આવે છે. ભદ્ર, આવા પુરૂષને સર્વોત્તમ ગણવાએ વાત સર્વ રીતે અસંભવિત છે. ચમકાર કરનારું એ પુરૂનું ચરિત્ર અન્યાયથી ભરપૂર હોય છે..
