________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યગ્દર્શનાનુ‘ કમિશન.
ષટ્કર્શનાનું કમિશન.
૨૪૩
For Private And Personal Use Only
*.
(ગત અંકના પૃષ્ટ ૨૨૨ થી ચાલુ. ) પૂર્વપક્ષ--એ ચારે ભેદના લક્ષણ કહે.
ઉત્તરપક્ષ—ચક્ષુ વિગેરે પાંચ ઇંદ્રિયાના આશ્રયથી ઉત્પન્ન થયેલુ, અને બાહ્ય એવા રૂપાદિ પાંચ વિષયાનું પ્રત્યક્ષ તે ઇ દ્રિચપ્રત્યક્ષ કહેવાય છે. પદાર્થનું પ્રત્યક્ષ થયા પછી તે વિષયને ગ્રહણ *રનાર ઇંદ્રિયજન્ય જે જ્ઞાન, તે પછી તરતજ જે મનમાં પ્રતીત થાય છે તે માનસપ્રત્યક્ષ કહેવાય છે. તે જ્ઞાન પ્રત્યક્ષ વિષય જે ઇંદ્રિય જ્ઞાનના વિષય ધટાદિનું જ્ઞાન થયા પછી બીજે ક્ષણે તેમાં એ જ્ઞાનને સહુકારી લઇ તરતજ થાય છે. વસ્તુ માત્રનું ગ્રાહુક જ્ઞાન તે ચિત્ત, તે ચિત્તમાં થયેલા તે ચત્ત એટલે વસ્તુનું વિશેષ રૂપ મહેણુ કરનાર જે સુખ દુઃખ અને ઉપેક્ષા આદિ તે અને તેમના આત્મા જેનાથી જેનાથી જણાય તે સ્વસ વેદન પ્રત્યક્ષ કહેવાયછે. ભૂતાર્થ ભાવના એટલે ભૂત-થયેલા અર્થ તે પુનઃ પુનઃ ચિત્તને વિષે લાવવા તેના જે પ્રકર્ષે તે પર્યંનથી પેદા થયેલું જે જ્ઞાન તે ચેાગિજ્ઞાન, તેનુ જે પ્રત્યક્ષ તે ચાગિજ્ઞાન પ્રત્યક્ષ કહેવાય છે.
પૂર્વપક્ષ——એ પ્રમાણે પ્રત્યક્ષના ચાર ભેદતા સમજાયા પણ તેમાં એક શ’કા થાય છે કે, પરમાણુ'નુ' સ્વરૂપ જે સ્વલક્ષણ છે તે આવા પ્રત્યક્ષથી કેમ મણ થાય
ઊત્તરપક્ષ—પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ જે વર્તમાન વસ્તુ પાંસે હાય
