________________
કરવી છે. ફિલાડેલફીઆમાં રહેતા અને ઇતિહાસના જીવંત પાનાં સુરજ ધીરે ધીરે પર્વતની પાછળ લપાઈ રહ્યો હોય તેમ લાગે છે. જેવી વિભૂતિના ઘરની ૩૦મેં માળની બારીમાંથી ભવિષ્યનું એજ હું પર્વતની બીજી બાજુ છું, મને આથમતો સુરજ દેખાતો નથી. સશક્ત ચિત્ર દેખાય છે.
પણ સોનેરી આભા છવાયેલી હોવાને કારણે મને વર્તાય છે કે હજી પોતાના જીવનના મહત્વના વર્ષો તેમને અમેરિકામાં કાર્ય આ દેશમાંરાત પડી નથી. પણ પર્વતની બીજી બાજુ હોવાથી મારો કરતા કરતા વતન ભૂમિ સાથે જોડાણ તેમને જાળવી રાખ્યું છે. પડછાયો પડતો નથી, પર્વતનો પડછાયો મારા પર પડી રહ્યો છે.
તેમને જોઈને સમજાયું કે જે શિસ્તપ્રિય છે તે પોતાના દરેક દૂર સુધી આભા ફેલાયેલી ધીરે ધીરે સંકોરતી જાય છે. હવે બધું કાર્યને વધુ સજ્જડ પરિણામ આપી શકે છે. અને તે નામ એટલે ધુંધળું દેખાય તે પહેલા હજારોના વોલ્ટવાળી વીજળીના દીવા મારી દિલીપભાઈ શાહ. ફિલાડેલ્ફીઆમાં રહેતા દિલીપભાઈ અને આંખોને આંજી દે છે, હવે મને બધું અતિશય ઘેરું દેખાય છે અને સરલાબેન- એટલે જૈન સમાજનું એક અનેરું દંપતી. છેલ્લા ઘણા બહુ વાર સુધી આ ઝીલી નથી શકાતું. આકાશમાં કોઈ પંખી નથી. વર્ષથી તેમને મળવાનું બન્યું પરંતુ આ પ્રવાસ દરમ્યાન તેમના કાર્ય રસ્તા પર દુર સુધી કોઈ માણસો નથી, ગાડીઓ ધમધમાટ કરતી અને વિસ્તારનો પરિચય થયો.
દોડી રહી છે, પણ બધું જ હારબંધ ચાલે છે, કોઈ આવીને કાનમાં તેમની સમૃધ્ધ લાયબ્રેરીના પુસ્તકો જોઈ મન ખીલી ઉઠે અને કહે છે કે જમણી બાજુએ અહીં ચાલવાનો રિવાજ છે, તરત બાજુ તે પુસ્તકો વાંચવા તેમના ઘરે બેસીએ તો વર્ષ પણ ઓછું પડે, જયારે બદલાય છે પણ જેનું ડાબું મગજ ચાલતું હોય તે જમણી બાજુની મેળવવું હોય છે ત્યારે વ્યક્તિ ગમે ત્યાંથી, ગમે ત્યારે મેળવી શકે છે. શિસ્તતામાં કઈ રીતે બેસે? બેસવું પડે કારણ હારબંધ જો લાઈન તેમ જ તેમને દેશ-વિદેશના કોઈ સીમાડા નડતા નથી અને જે તૂટે તો પાછળ આવનારા બધા જ ગેરમાર્ગે દોરવાય. કારણ કોઈ મેળવવું હોય તે મેળવીને ઝંપે છે. કાર્ય માટેની તેમની ધગશ, તેમને પોતાની આંખે નથી ચાલતું આગળના પગને અનુસરે છે. હું કોઈ અડચણનો અનુભવ કરવા દેતી નથી. તેમના લખેલા લેખની રસ્તાની વચ્ચોવચ ઉભી રહી જાઉં છું, એટલે તેઓ મને પર્વતની વિશેષતા એ છે કે તેઓ જાહેર સંસ્થાના કેટલાક બહુ જ મહત્વના ટોચે મૂકી જાય છે, વનમાં જવાનો રસ્તો દેખાડી દે છે, વનમાં કાર્ય પ્રત્યે સહુનું ધ્યાન ખેંચે છે અને તેને પ્રોત્સાહિત કરે છે. આરંભાય છે, જીવનનો પ્રથમ અધ્યાય. વનના અધ્યાય વિષે વાત ઈતિહાસ-ફિલોસોફી-જૈન તત્વ અને જૈન સાહિત્ય, તેમના રસના હવે પછી. બધા જ પડળો એકસાથે ઉચકાય તો જીરવવા ભારે પડે. વિષયો છે, સાથે વિકાસ અને ટેકનોલોજીથી પણ તેઓ પૂરતા પણ આપણે આપણી જાતને પૂછવાનું રહે કે અધરાતે-મધરાતે પરિચિત છે. તેમના સંશોધનાત્મક સ્વભાવને લીધે તેઓ સતત ઊંઘ ઉડી જાય છે, એવા પ્રસંગો જીવનમાં કરવા કેમ પડે ? અઘરું નવા કાર્યો હાથમાં લેતા રહ્યા છે અને એમાં દરેકને જોડતા રહ્યા છે. છે, સાવ સરળ અને સહજ બનવું, પણ વનનું સખ્ય અને વન આજે ભારતના અનેક વિદ્વાનો સાથે તેઓ સંપર્કમાં રહીને તેમને પ્રવાસ તમને એવા બનાવશે, પ્રવેશ પહેલા સાવ મુક્ત કરશે, પણ અમેરિકા સાથે અને અમેરિકાના પ્રબુદ્ધોને ભારત સાથે જોડતા રહ્યા તમારે શું સાચે આંચળો ખેરવવો છે કે માત્ર તત્કાલીન શો છે. દિલીપભાઈ આજે પણ નવા વિદ્યાર્થી કે સંશોધકોને ખુબ માટે? મુખોપમુખ થાઓ, અરીસા સામે જાઓ, આંખ સાથે આંખ ઉત્સાહપૂર્વક પેન્સીલવેનિયા યુનિવર્સીટીમાં આવેલી હસ્તપ્રત અને મેળવો, જવાબ ભીતરે જ પડ્યો છે. અન્ય વિભાગો દેખાડવા લઇ જાય છે, અને આ સંશોધકોની
*** જઠરાગ્નિ સંતોષે છે એમની પત્ની સરલાબેનનો વાત્સલ્યસભર ‘૨૧મી સદીમાં જૈન ધર્મ' આ વિષય પર જૈનાએ સમારોહનું સ્વભાવ. આ દંપતીની સાથે રહેવું, એમની સાથે ફિલાડેલ્ફીઆના કેન્દ્ર રાખ્યું હતું અને દેશ-વિદેશથી અનેક વિદ્વાન વક્તાઓને મારગ પર ફરવું અને એમની સાથે ઇતિહાસના પાના ઉકેલવા, એ આમંત્રણ અપાયું હતું. જૈનાનું પૂરું નામ છે : ફેડરેશન ઓફ જૈન એક ઉત્સવ છે. મુંબઈ-અમદાવાદના વિદ્ધાનોએ મને કહ્યું હતું કે એસોસીએશન ઇન નોર્થ અમેરિકા. જેના વિષે વિગતે વાત હવે ‘દિલીપભાઈ છે એટલે તમે નચિંત રહેજો', મને કહેવાનું મન થાય પછી કરતા રહેશું. છે કે આ વિદ્યાપ્રેમી, અહિંસાપ્રેમી, જીવદયાપ્રેમી માણસ હોય ત્યાં જૈના કન્વેનશનની અઢળક વાતો આવનારા સમયમાં આપણે નવી અપાર શક્યતાઓ ઉઘડી આવે છે, સ્કૂર્તિ બરકરાર રાખજો... કરશું. હજી હું વતનની ભૂમિથી દુર છું. પરંતુ, વાતનો આરંભ તમ દંપતિને એક ઉત્તમ શ્રાવક અને શ્રાવિકા કહું, તો વધુ નહીં આપણને આ કન્વેનશનની એક બહુ જ મહત્વની બાજુ પાઠશાળાથી જ ગણાય !!
શરૂ કરું.
આજે જૈન સમાજ સ્વીકારે કે ન સ્વીકારે, પરંતુ સૌથી મોટો સમી સાંજનો સમય છે, રાતના આઠ વાગ્યા છે, હજી સુધી પ્રશ્ન ધર્મનો આવનારા સમયનો ઇતિહાસ અને ધર્મનું આવનારા અહી સુરજ આથમ્યો નથી, સોનેરી પ્રકાશથી પૃથ્વી રંગાયેલી છે. સમયનું સ્વરૂપ ક્યાં પ્રકારનું હશે, તેનો છે. આપણે ગમે તેટલી
પ્રબુદ્ધ જીવન
જુલાઈ - ૨૦૧૯