Prabuddha Jivan 2018 06

SR No.: 526119
Original Sutra Author: N/A
Author: Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2018
Total Pages: 64
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 5 MB

Page 29

આગળ ચાલતાં આવું વર્ણન છે : સ્ત્રી-પુરૂષના સંયોગથી, જે આ સાતે પ્રાણોમાં સાત “અક્ષિતિ' એટલે કે અક્ષય શક્તિઓ શરીર ઉત્પન્ન થાય છે એ ચેતનાશૂન્ય છે તથા નરક જેવું જણાય છે. છે. એ શક્તિઓ ત્રણ છે. ઇચ્છાશક્તિ, જ્ઞાનશક્તિ અને મૂત્ર દ્વારથી બહાર આવનારું આ શરીર, હાડકાં દ્વારા નિર્મિત થયેલું ક્રિયાશક્તિ. આજની ભાષામાં કહીએ તો Willpower, છે. માંસથી ભરેલું છે તથા ચામડીથી મઢાયેલું છે. મળ, મૂત્ર, knowledge power અને action power. આ શક્તિઓ ક્ષયિષ્ણુ પિત્ત, કફ, મજ્જા, ચરબી, મેદ વગેરેથી યુક્ત છે. એ સિવાય બીજા નથી, સદેવ જીવંત રહેતી હોય છે. તેઓ આપણા શરીરના જન્મથી કેટલાય પ્રકારના મળોથી પણ ભરેલું છે. જાણે બધા વિકારયુક્ત માંડી શરીરના મૃત્યુ સુધી પ્રાણસ્પંદનના કાર્યમાં સક્રિય રહે છે, પદાર્થોનો આ શરીર ભંડાર છે. આ વાક્યોમાં ભલે શરીરની નિંદા પણ ક્ષીણ થતી નથી. છે, પણ તત્કાલીન ઋષિઓને શરીર માંસ, મજ્જા, અસ્થિ, મેદ “છાંદોગ્ય ઉપનિષદ માં જીવની ઉત્પત્તિની વિગતો આપી છે વગેરેથી બનેલું છે, એમાં વાત, પિત્ત, કફ જેવા પ્રકોયો છે અને અને નવ-દસ મહિનાનો ગર્ભવાસ કહ્યો છે. “ગર્ભોપનિષદ' મા એને અનેક મનવિકારો અને ભાવવિકારો વળગેલા છે એની જાણ તો ગર્ભવિકાસની તબક્કાવાર માહિતી પણ આપી છે. એ ઉપનિષદ છે, એ વાત ઘણી નોંધપાત્ર છે.
અનુસાર, રજોવીર્યના સંયોગથી ગર્ભ વિકસે છે. એક રાતમાં બિંદુ આગળ ચાલતાં એ ઉપનિષદના ઋષિ કહે છે : આ દુર્ગધપૂર્ણ, બને છે, સાત રાત દ્વારા પરપોટો અને પંદર દિવસમાં ગાંઠ બને અસ્થાયી શરીર અસ્થિ, ત્વચા, સ્નાયુ, મજ્જા, માંસ, રેતસું, રક્ત, છે, જે એક મહિને ધન બને છે, બે મહિને મસ્તક, ત્રણ મહિને લાળ, અશ્રુ, મળ, મૂત્ર, કફ અને પિત્તનું બનેલું છે. એમાં આપણે પગ, ચોથે મહિને ઘૂંટીનાં હાડકાં, પેટ અને નિતમ્બ, પાંચમે કેવી રીતે આનંદ માણી શકીએ?
કરોડરજ્જુ, છટ્ટે મોટું, નાક, આંખો અને કાન બને છે. સાતમે “આત્મોયનિષદ' કહે છે : ચામડી, અસ્થિ, માંસ, મજ્જા, માસે જીવ પ્રવેશ કરે છે. આઠમે પૂર્ણપણે વિકસિત થાય છે. છેવટે કેશ, આંગળીઓ, અંગૂઠા, કરોડ, નખ, ઉદર, નાભિ, નસો, નવમે માસ સર્વાગે પૂર્ણ બનતાં જન્મ થાય છે. સાથળ વગેરેનું બનેલું જન્મતું અને મરતું આ શરીર સ્થળ છે. જોઈ શકાશે કે એ વખતે પણ શરીર વિજ્ઞાન કેટલું વિકસિત - “ગર્ભોપનિષદ' માં શરીરનું વિગતવાર અને પૂર્ણ વિવરણ હતું. આજના તબીબીશાસ્ત્રના વિદ્યાર્થીઓ અને અભ્યાસીઓને છે. મનુષ્ય શરીર ક્ષિતિ (પૃથિવી), જલ, પાવક (અગ્નિ), ગગન ઉપયોગી બને એવી ઘણી બધી માહિતી આ વિદ્યામાં પડેલી છે. (આકાશ), સમીર (વાયુ) જેવા પાંચ ઋણભૂતોનું બનેલું છે. આપણે એનાથી દૂર રહીને આપણને જ અજ્ઞાન રાખ્યા છે. પણ જ્ઞાનેન્દ્રિયો અને કર્મેન્દ્રિયોના પાંચના સમૂહો પર નિયંત્રણ કરનાર હવે જાગ્યા ત્યારથી સવાર. છે. મધુર, અમ્લ, લવણ (ખારૂ), કટુ (કડવા), કષાય (તરા) અને તીવ્ર (તીખા) અન્ન રસોથી પોષાય છે. જન્મ, વૃદ્ધિ, વિકાસ,
૩૫, પ્રોફેસર્સ સોસાયટી આજાર, અપક્ષય અને મરણ એવા છ ભાવવિકારોવાળું છે. શ્વેત,
મોટા બજાર, વલ્લભ વિદ્યાનગર રક્ત, કબૂર, ધૂમ્ર, પીત, કૃષ્ણ અને ઝાંખા એમ સાત રંગના રસોથી ફોન : ૦૨૬૯૨-૨૩૩૭૫૦ | મો : ૧૯૭૨૭૩ ૩૩૦૦૦ વૃદ્ધિ પામે છે. વાત, પિત્ત અને કફ એમ ત્રણ ગ્લેખોવાળું છે. માતાના ક્ત અને પિતાના વીર્યથી ઉત્પન્ન થનારૂ દ્વિજ છે. ભણ્ય,
''પ્રબદ્ધજીવત’ હવે ડિજિટલ સ્વરૂપે ઉપલબ્ધ ભોજ્ય, ચોષ્ય અને લેહ્ય એમ ચાર પ્રકારના અન્નથી પુષ્ટ થનારું
૧૯૨૯ થી માર્ચ ૨૦૧૫ સુધી “પ્રબુદ્ધ જીવનના બધાં પછી શરીરની આંતરિક સંરચના સમજાવતાં કહે છે. મનુષ્ય
જ અંકો સંસ્થાની વેબસાઈટ શરીર મસ્તક ચાર કપાલ અસ્થિઓથી અને પ્રત્યેક સોળ
www.mumbai-jainyuvaksangh.com 242 2114 ગોખલાઓથી બનેલું છે. એમાં ૧૦૭ સાંધા છે, ૧૮૦ છિદ્રો છે,
વાંચી શકશો. તેમજ ડી.વી.ડી. સ્વરૂપે પણ આ બધાં અંકો
ઉપલબ્ધ છે. ૯૦૦ સ્નાયુ-૨જુઓ છે, ૭૦૦ નાડીઓ છે, ૫૦૦ સ્નાયુઓ છે, ૩૬૦ અસ્થિઓ છે, સાડા ચાર કરોડ રોમ (રૂંવાડા) છે. પછી
જિજ્ઞાસુ અને પુસ્તકાલયોને આ ડી.વી.ડી. વિના મૂલ્ય અમે શરીરનાં જુદાં જુદાં અંગઉપાંગોના વજનનો નિર્દેશ કરે છે. હૃદય
અર્પણ કરીશું. આઠ પલ (એટલે ૩૬૪ ગ્રામ) નું છે. જીભ ૧૨ પલ (૫૪૬ ગ્રામ)
આ ડી.વી.ડી. ના સૌજન્યદાતા ની છે. પિત્તાશય પ્રસ્થ (૭૨૮ ગ્રામ) જેટલું છે. કફ એક આઢક
૧. ફોરમ ઑફ જૈન ઈન્ટેલેકસ્યુઅલ (૨૯૧૨ ગ્રામ) છે. રેતસ્ (વીર્ય) કુડપ (૧૮૨ ગ્રામ) જેટલું છે.
હસ્તે-અંજના રમિકુમાર ઝવેરી અને મયૂર વોરા. ચરબી બે પ્રસ્થ (૧૪૫૬ ગ્રામ) જેટલી છે. મળમૂત્ર અનિશ્ચિત
૨. નિર્મળાનંદ જ્યોત, રેખા-બકુલ નંદલાલ ગાંધી વજનવાળાં છે, તેનો આધાર અન્નજળ પર છે.
સંપર્ક : સંસ્થા ઑફિસ - ૦૨૨-૨૩૮૨૦૨૯૬
1
જૂન - ૨૦૧૮ )
પ્રબુદ્ધ જીવન
(૨૯ ).