________________
માર્ચ ૨૦૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૫
ભાd=vdભાd
શાકાહારી કંદમૂળના ઉપભોગથી અસંખ્ય જીવોની હિંસા થતી માનનીયશ્રી
હોવાની બાબતને જૈન દર્શનનું સમર્થન છે. અનંત સુક્ષ્મ જીવો જેમાં સૌ પ્રથમ મારો લેખ “મહાત્મા ગાંધીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકમાં રહેલ છે તે કંદમૂળનો ત્યાગ એ જૈન ધર્મની અહિંસાનો સચોટ અને પ્રકાશિત કરવા બદલ આપનો તથા શ્રી સોનલબેન પરીખનો ખૂબ સુક્ષ્મ પર્યાય છે. તેમ છતાં કેટલાય જૈન કંદમૂળનો ઉપયોગ કરતા ખૂબ આભાર. શ્રી વીરચંદ ગાંધીના પુત્ર મોહનભાઈના લગ્નમાં હશે ! શુભેચ્છા સહ... હાજર ન રહી શકવા બદલ મહાત્મા ગાંધીજીએ દિલગીરી વ્યક્ત
1 સતિષ શાહ કરતો પત્ર મોહનભાઈને લખ્યો હતો. આ વાત મેં લખી હતી પણ
૩૧, સમીપ-સી એપાર્ટમેન્ટ,૩, મારૂતિનગર, આ લેખમાં આપ કદાચ જગ્યાના અભાવે સમાવી શક્યા નથી. આ
એરપોર્ટ રોડ, રાજકોટ-૩૬૦ ૦૦૧. ગુજરાત. પત્ર એમના પ્રપૌત્ર પાસે હાલમાં છે. શ્રી વીરચંદ ગાંધીનું હસ્તલિખિત
મોબાઈલ-૩૮૭૯૦૯૩૯૪૬ સાહિત્ય તેમ જ તેમને મળેલા ચંદ્રકો તથા ચાંદીનો કાસ્કેટ શ્રી પન્નાલાલભાઈ શાહ તેમજ શ્રી કાંતિભાઈ કોરા હસ્તક શ્રી મહાવીર ડૉ. સેજલ શાહના પ્રશ્ન, વાચકોને જેનો વિષે વિચારતા કરી જૈન વિદ્યાલયને એમના મહુવાસ્થિત કુટુંબીજનોએ સોંપેલ, પણ મુક્યા. ‘પ્રબુદ્ધ જીવન' હજી જૈનોને સ્પર્શ્વ ના હોવાની છૂપી ફરિયાદ મારા સંશોધન કાર્ય દરમિયાન તપાસ કરતાં માત્ર ચંદ્રકો તથા કાસ્કેટ તેમાં છે. જો ધર્મમાં સમયને અનુરૂપ પરિવર્તન ના આવે તો તે ધર્મ, મહાવીર જૈન વિદ્યાલય પાસે છે, એમ જાણવા મળેલ.
પુષ્પની પેઠે મૂરઝાવા માંડે અને અંતે ખરી પડે ! કર્મ-કાંડ એ તો હું લગભગ છેલ્લા બાર વર્ષથી ‘પ્રબુદ્ધ જીવનની આજીવન સભ્ય એક સાધન છે. સાધના તો સામાજિક આચાર, વિચાર અને છું. ‘પ્રબુદ્ધ જીવન' નવા નવા ઉત્તમ વિષયોને લઈને વિશેષાંક વ્યવહારની કરવી રહી, અહિંસા તો અતિ સૂક્ષ્મ માનસિક વૃત્તિ છે. પ્રકાશિત કરે છે જે અભિનંદનને પાત્ર છે. આ સાથે સંકળાયેલા નરસિંહ મહેતા કહેતા, ‘ગ્રંથ ગરબડ કરી વાત ન કરી ખરી’ મહર્ષિ સહુને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ.
વ્યાસ જે કરોડો ગ્રંથમાં કહેવાયું છે, તેને અર્ધા શ્લોકમાં નિરૂપે છે. Lપ્રીતિ એન. શાહ, અમદાવાદ ‘પરોપકારાય પુણ્યાય, પાપાય પરપીડનમ્’ એમાં બધા ધર્મનો સાર
મો.: ૦૯૪૨૬૩૪૭૩૬૩ આવી ગયો. (૨).
કોઈ એક જ ધર્મ કે સંપ્રદાયને શા માટે વળગી રહેવું? તેનાં પ્રબુદ્ધ જીવન'ના જાન્યુઆરી-૨૦૧૬ના અંકમાં પ્રસિદ્ધ થયેલ કેન્દ્રમાં, આત્માનો વિકાસ અને વિસ્તાર રહેવા જોઇએ. જીવન રાજકોટના શ્રી બાવણીના પત્રમાં ઉલ્લેખ થયેલ બાબત અનુસંધાને દરમ્યાન આપણે જ આત્માને ઊંડો ઊતારીને, ઊંચે ચડાવવાનો રહે જૈન સમાજ તથા ભાઈશ્રી બાવાણીની જાણકારી અર્થે અત્રે પ્રસ્તુત છે, કે જેથી તે દૂરનું જોઈ શકે. આપણાં વિશ્વમાં કેટલા બધા ધર્મો, કરીએ છીએ.
સંપ્રદાયો છે, વળી તેમાંયે ફાંટા તો પડતાં જ રહ્યા. ધર્મમાંયે શાકાહારીપણું જૈન ધર્મનું LEGEND-પ્રતીક નથી, પ્રોટોકોલ અંગ્રેજોની Divide & Ruleની Policy પ્રવેશતી ગઈ. શ્વેતાંબર અને છે. જૈન ધર્મનું ભાવનાત્મક પ્રતીક અહિંસા છે. અહિંસાના સમર્થનમાં દિગંબર, સ્થાનકવાસી અને દેરાવાસી, તેમ મુસ્લિમોમાં શિયા અને જીવદયા જૈનોનો મૂળભૂત અભિગમ છે.
સુન્ની, ક્રિશ્ચિયનોમાં રોમન કેથોલિક અને પ્રોટેસ્ટંટ વગેર. બુદ્ધ અને માંસાહારી કે શાકાહારી કોઈપણ જીજ્ઞાસુ જૈન ધર્મની સમજ જૈન ધર્મ પણ કેટલા નજીક હતા, છે, છતાં જૂદાં ફંટાયા! કરુણા પ્રાપ્ત કરી શકે છે. જૈન સમાજના ધાર્મિક કાર્યક્રમો, ઉત્સવોમાં સામેલ અને અહિંસા તો સહોદર બહેનો ગણાય. સત્ય અને ત્યાગ, ઈસુ થવા માટે કોઈ પ્રતિબંધ નથી.
અને ગાંધીનાં એક થયાં. મહંમદ સાહેબે ઇસ્લામ એટલે શાંતિનો “જૈન” નામવાચક- સમૂહવાચક શબ્દ નથી, ભાવવાચક- પ્રચાર કર્યો. તેમણે પાક એટલે પવિત્ર, તન, મન અને ધનથી થવા ગુણવાચક છે. જૈન ધર્મ સામાન્ય રીતે વ્યક્તિગત આરાધના- કહ્યું. કેટલા થયા? એ બીજો પ્રશ્ન છે. જેહાદ કે બળવો, તો જાત સાધનાનો માર્ગ છે. Psychology ના સિદ્ધાંત અનુસાર જૈન ધર્મમાં સાથે કરવો રહ્યો. આતંકવાદના મૂળ શોધીને દૂર કરવા રહ્યાં. કટ્ટરતા પણ સામૂહિક આરાધનાની પદ્ધતિ રહેલી છે. જેનાથી સ્વીકૃત ના પોષાય. નિયંત્રણ અને શિસ્તબદ્ધતા જળવાઈ રહે છે.
1 હરજીવન થાનકી અહિંસા જૈન ધર્મનો વ્યવહારિક અભિગમ છે, હઠાગ્રહ નહીં!
સીતારામ નગર, પોરબંદર