Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

SR No.: 526091
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2016
Total Pages: 120
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 28

મહીમા ગી
પૃષ્ઠ ૨૮ % પ્રબુદ્ધ જીવનઃ મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક % ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬
|ષાંક
BE દક્ષિણ આફ્રિકાની પરણેતરસ્ત્રીઓના કાયદાની વિરૂદ્ધમાં તૈયાર નિષ્ઠા, કર્મઠતા અને હસમુખા સ્વભાવને કારણે લોકપ્રિય બની જાય હૈં થયેલી બહેનોના સત્યાગ્રહની ટુકડીમાં બા મોખરે હતાં. શાંત ગયા હતા. એમને સો ‘નાના ગાંધી’ કે ‘છોટે ગાંધી’ તરીકે ?
નાયિકાની જેમ બાપુની પાછળ પાછળ જેલમાં પણ ગયા હતા. ઓળખતા. ટ્રાન્સવાલની સરકારે જ્યારે ગાંધીજીને પાઉન્ડનો દંડ ત્રણ ત્રણ અઠવાડિયાના બાપુના ઉપવાસોમાં તેમણે ભાગીદારી કે ત્રણ માસની સખત કેદની સજા ફટકારી ત્યારે એક ભાષણમાં ૐ કરી હતી. બાપુએ ઉઠાવેલી અનંત જવાબદારીઓમાં પોતાનો હરિલાલ કહે છે, કે “હું મારા પિતા માટે મગરૂર છું, જેણે તેર વર્ષ જે છે પૂરો પૂરો હિસ્સો નોંધાવ્યો હતો. બાપુ સમગ્ર જીવન દરમ્યાન કંઈક સુધી અહીં વકીલાત કરી છે એવા માણસની ઓળખાણ માટે છે
ને કંઈક પરિવર્તન કરતા રહ્યા. એમાંથી ઘણાં પરિવર્તનો બાને સારુ અંગૂઠાની છાપ માંગવી એ હાંસીકારક છે. બ્રિટનના હિતચિંતક ? હું સાવ નવાં અને અચરજ પમાડે તેવાં હશે જ પણ બાસઠ વર્ષના તરીકે આપણે સત્તાને વળગી રહી અંત સુધી લડીશું.” કે દીર્ઘ દામ્પત્યજીવનમાં બાએ કદી અપમાન સાંખી લીધું નહોતું. હરિલાલને પોતાની ઈચ્છા બેરિસ્ટર થઈ સમાજસેવા કરવાની BE હું ટેવ બદલતાં વાર લાગી હશે પણ કદી કશી ફરિયાદ નહોતી કરી. હતી પણ બાપુના કેળવણી અંગેના પોતાના ચોક્કસ વિચારોને કારણે હું ૬ કેટલીક વાર વિરોધ પણ કરતા કે બાપુનું સૂચન સ્વીકાર્યું ન પણ બન્ને ભાઈઓ યુનિવર્સિટીની કેળવણી ન મેળવી શક્યા. લડત પૂરી છું હોય! એ વાતને બાપુએ પોતે લીધેલા અહિંસક પ્રતિકારના પહેલા થયા પછી ભણવાની હોંશને કારણે અસંતુષ્ટ મને હિંદ આવી ગયા. શું પાઠ તરીકે વર્ણવી છે !!
મેટ્રિકમાં સફળતા ન મળી પછી પોતાના સાથીઓ સાથે કલકત્તામાં X X X
‘સત્યાગ્રહી બ્રધર્સ'ના નામથી જુદા જુદા ધંધા કરવામાં પણ સફળતા છે ગાંધીજીના જ્યેષ્ઠ પુત્ર હરિલાલનો જન્મ ૧૮૮૮ના જૂનમાં ન મળી. કરજ વધતું ગયું, બાપ-દીકરા વચ્ચેની તાણ પણ વધતી ? રાજકોટમાં થયો હતો તે પછી તુરત ગાંધીજી બેરિસ્ટર થવા લંડન ચાલી. ૧૯૧૮માં પત્ની ગુલાબના અવસાન પછી એકલા પડી ગયા. હું
ગયા. ભણીને પાછા આવ્યા બાદ બીજા પુત્ર મણિલાલનો જન્મ એમના સંતાનો બા-બાપુ પાસે આશ્રમમાં ઉછર્યા. બાપુ સાથે તીવ્ર કે હું મુંબઈમાં તા. ૨૮-૧૦-૧૮૯૨ના રોજ થયો. ૧૮૯૩માં એક કેસ મતભેદ અને વિષમતા હોવા છતાં ૧૯૨૦ના અસહકારના છે $ માટે ગાંધીજી દક્ષિણ આફ્રિકા
આંદોલનમાં હરિલાલે સત્યાગ્રહ { ગયા. ૧૮૯૬માં કસ્તૂરબા બન્ને
ગરીબોનાં બા
કર્યો. પકડાયા અને છ માસની ૬ પુત્રોને લઈ આફ્રિકા ગયા. ત્યાં
જેલની સજા થઈ. ૧૯૩૦ એકવાર બાપુ સેવાગ્રામ હતા. ત્યારે બા બહારગામથી હું પાંચેક વર્ષના નિવાસ દરમ્યાન
દાંડીકૂચના સમય પછી તેઓ કે આવવાનાં હતાં. બધાં પૂછવા લાગ્યાં. બા ક્યારે આવશે ? બા ૨ રામદાસનો જન્મ ૪ થી મે ૧૮૯૮
વ્યસનમાં અને ખોટી સોબતમાં કઈ ગાડીમાં આવશે? છે અને દેવદાસનો જન્મ ૨૦ મી મે
અટવાતા રહ્યા. તેમનો બા-બાપુ કે બા સુરત તરફ ગયેલાં હતાં, મુંબઈ પહોંચી ત્યાંથી વર્ધા આવી ૧૯૦૦માં ડરબનમાં થયો હતો.
પ્રત્યેનો પ્રેમ છેવટ સુધી ઉજ્વળ , શકાય. પણ એ લાંબો અને મોંઘો રસ્તો. સુરત જઈ ‘ટાણી વેલી' રાજકોટના પ્રસિદ્ધ વકીલ
રહ્યો હતો. બાપુને પણ હરિલાલ ગાડીમાં ભૂસાવળ રસ્તે આવે તો નૂર ઓછું બેસે. ૬ અને ગાંધીજીના પરમ મિત્ર
માટે ઊંચી અપેક્ષાઓ હતી એટલે એક બહેન બાને મળવા ખાસ રોકાયાં હતાં. મુંબઈ તરફથી ૨ હરિદાસ વોરાની પુત્રી ગુલાબની
એમના પર કડકમાં કડક શિસ્ત શું ગાડી આવવાની હતી. એ બહેને પૂછયું, બા અત્યારે તો આવશે શું સાથે હરિલાલના લગ્ન તા. ૨
લાદતા રહ્યા. છેવટે જ્યારે એ પણ શું ને? ૪ ૫-૧૯૦૬માં થયા
ન થયું ત્યારે આ તેજસ્વી પુત્રે હું બાપુએ કહ્યું, જો બા પૈસાદારોનાં બા હશે તો અત્યારે આવશે શું હતા.૧૯૦૮માં જુવાન વયે દક્ષિણ
પિતાની અપેક્ષા જન્ય આગ્રહોનો શું અને ગરીબોના બા હશે તો સુરત જઈ “ટાણી વેલી'માં સવારે કે આફ્રિકાની લડતમાં સક્રિય રહ્યા.
પ્રતિકાર કર્યો. બાપુથી અલગ થયા આવશે. હુ તેઓ લડતમાં વારંવાર પકડાતા,
પણ બાપુથી મુક્ત ન થઈ શક્યા. હું અને બા, ગરીબોના બા, ખરેખર બીજે દિવસે સવારે આવ્યાં. હું જેલમાં જતા. એમની બુદ્ધિની આ અનોખાં દંપતીના મિત્ર હોસ્ટેસ એલેકઝાન્ડરે નોંધ્યું છે કે
ન તો પિતાને ભૂલી શક્યા કે ન હૈ હૂં તીવ્રતા ખૂબ જ વિકસિત થઈ હતી.
તો પોતાની નિરાશા દૂર કરી રૅ ' બા અને બાપુ એક ઘરમાં હોય, પાસે પાસેના ઓરડામાં હોય, $ દલીલ તો એવી કરતા કે બાપુને
શક્યા. બાપુની દેશસેવાની ' |કશું ખાસ એકમેક સાથે બોલે નહીં, પણ આપણને આખો વખત દૂ પણ કેટલીક વખત એનો જવાબ
યજ્ઞવેદીમાં હોમાઈ ગયા! લાગ્યા કરે કે બંને એકમેકને ઊંડે ઊંડે ખૂબ સમજે છે. ક આપતાં વિચાર કરવો પડતો.
ગાંધીજીના સત્યાગ્રહની
| -ઉમાશંકર જોષી હરિલાલ પોતાની પ્રતિભા,
પહેલી પ્રયોગશાળા તે દક્ષિણ મહાત્મા ગાંધીજીના સહ્યાગ • સુખ એટલે કે તમે જે વિચારો છો, કહો છો, અને કરો છો – આ ત્રણેમાં રહેલી સંવાદિતા. સહયાત્રીઓ વિશેષાંક #
મહાત્મા ગાંધીજીના સંધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીની સહધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા
# મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક - મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક જ મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક થા મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા