Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 31

ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫cપ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પ્રષ્ઠ ૩ ૧
જૈન ધર્મ અને અર્થે ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
અત્યંત ઉપકારી હોવા છતાં વર્તમાનકાળે અહીં ભરત ક્ષેત્રમાં તેમની ગુરુને વંદન ક્યારે ન કરાય અને ક્યારે કરાય તેનો સૂક્ષ્મ રીતે હું
સદેહે ઉપસ્થિતિ ન હોવાના કારણે તેઓ પ્રત્યક્ષ માર્ગદર્શન આપી વિચાર થયો છે. છે શકતા નથી. તેમની પરોક્ષતાના કારણે જીવને તેમના વચનરૂપ વંદન માટે અનવસર હું શાસ્ત્રોનું અવલંબન હોવા છતાં અલ્પમતિના કારણે અથવા ચિત્તની ૧. ગુરુ જ્યારે ધર્મચિંતામાં હોય. હું નિર્મળતાના અભાવે કેટલીક વાર જીવ તે શાસ્ત્રોનો પરમાર્થ ૨. ગુરુનું જ્યારે વંદન કરનાર પર લક્ષ ન હોય.
યથાર્થપણે સમજી શકતો નથી. વળી કોઈ શંકા ઉત્પન્ન થાય ત્યારે ૩. ગુરુ જ્યારે પ્રમાદમાં એટલે કે ક્રોધમાં કે નિદ્રામાં હોય. મેં તેનું સમાધાન પરોક્ષ જિન શાસ્ત્રો ન કરી શકે પરંતુ ગુરુ તે શંકાનું ૪. ગુરુની જ્યારે આહાર કરવાની અથવા ઠલ્લે જવાની તૈયારી હું સમાધાન કરી શકે છે. ગુરુના પ્રત્યક્ષ સમાગમમાં મુમુક્ષુ જીવ હોય, ત્યારે વંદન કરાય નહિ. જે સરળતાથી અને સુગમતાથી આત્મોન્નતિનું કાર્ય સાધી શકે છે. તેઓ વંદન માટે અવસર * જીવને માર્ગ સમજાવે છે, માર્ગે ચડાવે છે અને માર્ગે ચાલતા જો ૧. ગુરુ જ્યારે શાંત બેઠા હોય. હું ચૂકી જવાય તો માર્ગ ઉપર પણ તેઓ જ લાવી શકે છે. એટલે ૨. ગુરુ જ્યારે અપ્રમત્ત હોય. ૬ સાધક પોતાની કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરવા માટે મન, વચન અને કાયાથી ૩. ગુરુ જ્યારે આસન ઉપર બેઠેલા હોય. છે ગુરુના ગુણો પ્રતિ સમર્પિત થાય છે. ગુરુના ચરણે ઝૂકી, ઉત્કૃષ્ટ ૪. છંદેણે કહેવા માટે ઉદ્યત હોય, ત્યારે વંદન કરાય. ભાવે બાર આવર્તનપૂર્વક ગુરુને વંદના કરે છે.
આચાર્ય ઉમાસ્વાતિ વિનયના ગુણથી જીવ કેવી રીતે ઉત્તરોત્તર ગૌતમ સ્વામી મહાવીર ભગવાનને પૂછે છે, “ભંતે, વંદનાથી વિકાસ સાધે છે અને મોક્ષગતિ પ્રાપ્ત કરવા સુધી પહોંચી શકે છે ! { જીવને શું લાભ થાય છે?'
તેનો ક્રમ બનાવતા “પ્રશમરતિ'માં કહે છેઃ ૐ ભગવાને કહ્યું–‘ગૌતમ, વંદનાથી જીવ નીચ ગોત્રકર્મનો ક્ષય विनयफलं शुश्रूषा, गुरुशुश्रूषाफलं श्रुतज्ञानम् । 8 કરે છે, ઉચ્ચ ગોત્રકર્મ બાંધે છે.
ज्ञानस्य फलं विरतिर्विरतिफलं चास्रव निरोधः।। ગુરુને વંદન કરવાના પ્રસંગો એકથી વધારે વાર આવે છે. આ संवरफलं तपोबलमथ तपसो निर्जराफलं द्रष्टम् । બધા પ્રસંગે ગુરુનો યોગ્ય વિનય જળવાઈ રહે અને વંદનાની ક્રિયા तस्मात् क्रियानिवृत्तिः क्रियानिवृत्तेरयोगित्वम् ।। રે સમયોચિત રહે તે માટે વંદનાના ત્રણ પ્રકાર છે-૧. ફિટ્ટા વંદન. योगनिरोधाद् भवसन्ततिक्षयः सन्ततिक्षायान्मोक्ष: હું ૨. થોભ વંદન. ૩. દ્વાદશાવર્ત વંદન અથવા ૧. જઘન્ય વંદન. ૨. તમ્માત્ ત્યાનાં સર્વેશાં પાનનં વિનય:// હું મધ્યમ વંદન. ૩. ઉત્કૃષ્ટ વંદન.
અર્થાત્ વિનયનું ફળ ગુરુશુશ્રુષા છે. ગુરુશુશ્રષાનું ફળ શ્રુતજ્ઞાન હૈ £ ૧. ફિટ્ટા વંદન-ફિટ્ટા એટલે રસ્તો. તે પરથી રસ્તે ચાલતા જે છે. શ્રુતજ્ઞાનનું ફળ વિરતિ છે. વિરતિનું ફળ આસવનિરોધ છે. હું ૐ વંદન કરવામાં આવે તે ફિટ્ટા વંદન છે. ગુરુ વિહારાદિમાં હોય, આસવનિરોધ એટલે કે સંવરનું ફળ તપોબળ છે. તપનું ફળ નિર્જરા હૈં $ રસ્તામાં સામે મળે ત્યારે ‘મસ્થUા વંમિ' શબ્દના ઉચ્ચારણપૂર્વક છે. એનાથી ક્રિયાની નિવૃત્તિ થાય છે. ક્રિયાનિવૃત્તિથી અયોગિત $ બે હાથ જોડી મસ્તક નમાવીને વંદન કરવું તે ફિટ્ટાવંદન અથવા થાય છે. અયોગિવ એટલે કે યોગનિરોધથી ભવસંતતિ અર્થાત્ શું ૬ જઘન્યવંદન છે.
ભવપરંપરાનો ક્ષય થાય છે. જન્મમરણની પરંપરા ક્ષય થવાથી 3 ૨. થોભવંદન-ઊભા રહીને કરવાનું વંદન. તે બે હાથ, બે આત્માને મોક્ષ પદની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ રીતે સમગ્ર કલ્યાણોનું જે જાનુ અને મસ્તક એમ પાંચ અંગોને નમાવીને બે વાર વંદન કરવાથી એક માત્ર કારણ વિનયપૂર્વકની વંદના છે. ટ્ટ થાય છે. વર્તમાન સામાચારી પ્રમાણે ત્યાર પછી સુગુરુ-સુખશાતા આવશ્યક ક્રિયામાં ત્રીજો આવશ્યક વંદના છે. સાધનાના ક્ષેત્રમાં શું
પૃચ્છા અને અબુઠ્ઠિઓ સૂત્ર બોલવાથી એ પ્રકારનું વંદન કરાય છે. તેનું મહત્ત્વપૂર્ણ સ્થાન છે. ઉપકારી ગુરુને વિનમ્ર ભાવે વંદન કરવા, હું હું ત્રણ પ્રકારના ગુરુવંદનમાં આ વંદન મધ્યમ પ્રકારનું ગણાય છે. દિવસ અને રાત્રિ સંબંધી સુખશાંતિની પૃચ્છા કરવી તે શિષ્યનું ? હું આ સૂત્રનું બીજું નામ પ્રણિપાતસૂત્ર છે. સામાયિક તથા પ્રતિક્રમણમાં પરમ કર્તવ્ય છે. તેથી શિષ્ય આ પાઠના ઉચ્ચારપૂર્વક ઉત્કૃષ્ટ ભાવે છે શું સ્તોભનંદન સૂત્રનો ઉપયોગ ઘણી વાર થાય છે. આ સૂત્ર ગુરુને બાર આવર્તનપૂર્વક વિધિ સહિત વંદન કરે છે. 5 ખમાસમણના નામથી પ્રસિદ્ધ છે.
ગુરૂવંદના સૂત્ર છામિ રતુમાસમ ! વં૩િ ગાવાના ૩. બારસાવત્ત વંદણ-આ ત્રીજું વંદન ખાસ વિધિપૂર્વક કરેલા ળિસીરિયા, બાર આવર્તાથી પૂર્ણ બને છે. જે ઉત્કૃષ્ટ વંદન છે.
............TMવામિ રિમ ગપ્પા વોસિરામિ વંદન કરવાથી સાધકના અહંભાવનો નાશ થાય છે.
આ સૂત્રની સ્પષ્ટતા માટે તેના ચાર વિભાગ કરી શકાય છે
"જૈન ધર્મ અને અધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન