Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 141

ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫cપ્રબુદ્ધ જીવનcજૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પ્રષ્ઠ ૧૪ ૧
આવશ્યક ક્રિયાસાધના અને આપણું વર્તમાન જીવન
1 મુનિ વૈલોક્યમંડન વિજય
ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની અવશ્યકક્સિાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક
આવશ્યક ક્રિયા સાધનાની વર્તમાન જીવનમાં ઉપયોગિતા, તેનાથી ક્રિયાને વળગી રહેવાનો કોઈ મતલબ ખરો? 3 થતા ફાયદા-આ બધા વિશે આપણે વિચારીએ તે પહેલાં એક સ્પષ્ટતા ખરી વાત એ છે કે જૈન શાસન મૂળભૂત રીતે અત્યંત લચકદાર ? હૈ કરવી જરૂરી લાગે છે. આ સ્પષ્ટતા એક પ્રસંગના માધ્યમથી જ કરું. (Flexible) છે. એમાં સમય-સંજોગોને સાપેક્ષપણે અધિકારી છે
એક માણસ એમેઝોન નદી અને એના આસપાસના પ્રદેશોના વ્યક્તિઓ દ્વારા પરિવર્તનને ગુંજાઈશ છે જ. એ કોઈપણ બાબતને હું પ્રવાસોથી વતનમાં પાછો ફર્યો. લોકોએ જોયું કે એના ચહેરા પર જડની જેમ વળગી રહેવામાં નથી માનતું. અને તેમ છતાં આવશ્યક 5 કંઈક અનોખો જ આનંદ હતો. બધા એને વીંટળાઈ વળ્યા અને ક્રિયા આટલી સદીઓથી મહદંશે અપરિવર્તનીય રહી છે, તેમાં મુખ્ય કે હું આનંદનું કારણ પૂછવા માંડ્યા. પેલો માણસ બિચારો મૂંઝાઈ ગયો. કારણ એની ઉપયોગિતાની શાશ્વતતા છે. સમયના વહેવા સાથે ૬ એણે કહ્યું, ‘આનું કારણ તમને હું તો કઈ રીતે બતાવું? એ સમજવા સંજોગો બદલાતા રહે છે, માણસની પ્રવૃત્તિઓ પણ સમય સાથે ૬ છે માટે તો તમારે પોતે ત્યાં જવું પડે અને એ ધોધનો અવાજ, એ તાલમેલ જાળવવા બદલાતી રહે છે, પરંતુ એના અંતઃકરણની હું રાની પશુઓની દહાડ, એ વૃક્ષોની ઘેઘૂર ઘટા, એ નીલો અંધકાર, વૃત્તિઓ તો તેવી ને તેવી જળવાઈ રહે છે, વૃત્તિઓનું બાહ્ય સપાટી { એ પાંદડામાં ચળાઈને આવતો તડકો, એ ફૂલોની સુગંધ, એ પર દેખાતું સ્વરૂપ ભલે નવું નવું જણાય, પણ એનું આંતરિક સ્વરૂપ ?
અલૌકિક વાતાવરણ-આ બધું તમારે પોતે અનુભવવું પડે. બાકી તો એવું ને એવું અકબંધ જ હોય છે. માટે આવશ્યક ક્રિયાને જો 8 જાતઅનુભવ સિવાય એ બધું સમજવું અઘરું છે.'
મનુષ્યની પ્રવૃત્તિ સાથે જ સંબંધ હોત તો તો આચાર્યોએ એનામાં 8 છે માણસની વાત તો સાચી છે. કેટલીક જણસ માત્ર અનુભૂતિનો પરિવર્તન અવશ્ય આપ્યું હોત. પરંતુ એને વાસ્તવમાં મનુષ્યની ઠે હું જ વિષય હોય છે. અભિવ્યક્તિનો નહિ. આવશ્યક ક્રિયાની બાબત આંતરિક વૃત્તિઓ સાથે નિસબત છે. આ વૃત્તિઓનું વિમલીકરણ રે
પણ કાંઈક આવી જ છે. એનો જીવનમાં પડતો પ્રભાવ, એના અને તે દ્વારા ઊર્ધીકરણ એ જ આ ક્રિયાનું પ્રયોજન અને લક્ષ્ય છે. ૐ આચરણથી સાંપડતી પ્રસન્નતા-આ બધું અનુભવી શકાય, વર્ણવી અને તેથી જ તે દરેક દેશ-કાળમાં એકસરખી ઉપયોગિતા ધરાવતી કે – ન શકાય. છતાંય માણસજાતે જ્યારે સ્વસીમિત અનુભતિઓને પણ રહી છે. બીજા સુધી પહોંચાડવા માટે ભાષાસૃષ્ટિ રચી જ છે, ત્યારે આપણે આવશ્યક ક્રિયા આ કારણથી જ ‘યોગ'નો દરજ્જો પામે છે. જે એના સહારે આવશ્યક ક્રિયાની વર્તમાન જીવનમાં ઉપયોગિતા મહર્ષિ પતંજલિએ ‘યો સ્થિતવૃત્તિનિષેધ’ એવું સૂત્ર આપ્યું છે. ચિત્તની સમજવા થોડોક પ્રયત્ન અવશ્ય કરીશું.
વૃત્તિઓનો નિરોધ. ચિત્તનું સ્થિરીકરણ એ યોગ એવો આ સૂત્રનો છે { આવશ્યક ક્રિયા-સાધનાને જ્યારે આપણે વર્તમાન સંદર્ભમાં સામાન્ય ભાવ છે. જૈન શાસનનું યોગ અંગેનું મંતવ્ય આનાથી 3 { તપાસીએ છીએ ત્યારે સૌથી મોટો પ્રશ્ન એની પ્રાચીનતાનો આવે પણ એક પગલું આગળ વધે છે. આ મંતવ્ય મુજબ આત્માને શુદ્ધતા 8િ છે. અત્યારે જે સ્વરૂપે આવશ્યક ક્રિયા આરાધવામાં આવે છે, તેવા અને સિદ્ધતા તરફ પ્રગતિ કરાવનારી માનસિક, વાચિક કે દાયિક ૬
જ સ્વરૂપે તેની આરાધના છેક મહાવીરસ્વામીના કાળથી ચાલી કોઈપણ પ્રવૃત્તિ યોગ’ ગણાય છે. વૃત્તિઓનું સ્થિરીકરણ જેમ યોગ ક આવતી હોવાનું જૈન પરંપરા દૃઢપણે માને છે. આ વાતના ૧૫૦૦- છે, તેમ વૃત્તિઓનું ઊર્ધીકરણ પણ યોગ બને છે. આવશ્યક ક્રિયાને ન રે ૧૭૦૦ વર્ષ જેટલા પ્રાચીન લેખિત પુરાવા પણ મળે છે. આ વાત આ દૃષ્ટિથી પણ તપાસવા જેવી છે. હું એક તરફ જૈન રૂઢિ પરસ્ત વર્ગમાં એના પ્રત્યે બહુમાન કેળવવામાં આવશ્યક' શબ્દ સૂચવે છે તેમ, આ પ્રત્યેક આરાધકે અવશ્ય હું નિમિત્ત બને છે તો બીજી તરફ વિચારકોના મનમાં અણગમો પેદા કરવાની ક્રિયા છે. પ્રભુ વીરના માર્ગમાં દાન-પ્રભાવના, તપ-જપ
કરે છે કે અત્યારના તદ્દન નવા જ પ્રકારના દેશ-કાળમાં આટલી બધું જ વૈકલ્પિક છે. આરાધક પોતાની અનુકૂળતા અનુસાર તેને Ė જૂની ક્રિયા કઈ રીતે ઉપયોગી બની શકે ? આ ક્રિયા જે સમય- આચરવા-ન આચરવાનું વિચારી શકે છે. પરંતુ આવશ્યક ક્રિયાની હૈં ૬ સંજોગોને અનુલક્ષીને જિ.
બાબતમાં આવું નથી. કું * દુનિયાની કઈ કોર્ટ ગુનેગારને પશ્ચાતાપતા બદલામાં છોડી મૂકવા તૈયાર * શું ઘડાઈ હતી, તે તો
એ તો પ્રત્યેક આરાધકે હોય છે? જ્યારે જૈન શાસનની કરુણા જુઓ. એ કહે છે કે સાચા હદયથી હું આજે રહ્યા જ નથી. તો
અવશ્યપણે દરરોજ કરેલો પશ્ચાતાપ ગમે તેવા પાપકર્મોને બાળી નાખવા સમર્થ છે! ૩ પછી આ જૂનવાણી :
ઉભયદંડ આરાધવાની ૩
"જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ક જૈન ધર્મ અને અધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન