________________
પૃષ્ઠ ૧૩૬ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫
હું ઉચિત રીતે જ નોંધે છે કે –
s| વ અતુલો અલયહ (હું મારી સર્વ ૨ ના પાનામાં પણ એક | કોઈપણ ધર્મની આવશ્યક ક્રિયા જે તે ધર્મનું પાલન કરનાર ભૂલો ને ગુનાહો (પાપો) માટે ૬ જે પ્રકારની લિજ્જત હોય છે– એક વ્યક્તિના જીવનવિકાસ તેમજ આત્મોત્થાન માટે નિમિતરૂપે ભગવાનની ક્ષમા યાચું છું ને તે મિઠાશનો – સુખનો આસ્વાદ
સાધન હોય છે. અને સાધન તો પ્રત્યેક વ્યક્તિના હાથમાં એક એના તરફ અભિમુખ થાઉં છું). હું હોય છે, એક ઠંડક અને સરખા રૂપમાં જ આવે છે, પણ તેમ છતાં તેની ઉત્પાદકતામાં જે અલ્લાહુ અકબર' આદિનો હું કે રસનો અનુભવ હોય છે. પણ ફેરફાર આવે છે તેમાં જે તે વ્યક્તિની કર્તવ્યનિષ્ઠા જ કારણભૂત
પાઠ કરવામાં આવે છે. પ્રભાતે હૈં જો એ નમાજ – પ્રાર્થના માત્ર હોય છે. આ સંદર્ભમાં વિચારતા શુદ્ધ ભાવથી કરાયેલી ઈસ્લામની અને સાંજના ઝિક્ર સિવાય પણ મેં ચીલાચાલુ થઈ જાય તો એમાં દૈનિક ક્રિયાઓ પ્રભુ પરાયણતાની સાથોસાથ ઉત્તમ વ્યક્તિને જ્યારે પણ છે ૨ પ્રાણ કે તેજ, પ્રભાવ કે પ્રાપ્તિ | માનવજીવનની પાઠશાળા પણ બની રહે છે.
અનુકૂળતા હોય ત્યારે ઝિક્ર ? કશું રહેતું નથી. હાઈએ અને
એટલે કે પ્રભુનું સ્મરણ કરવાનું હું સ્વચ્છતા ન થાય તો એ માત્ર પાણી ઢોળ જ કહેવાય ને?' આમ, સૂચવવામાં આવ્યું છે. આ રીતે નમાજ અને ઝિને ઈસ્લામની દૈનિક છે ૬ ભાવપૂર્વક થતી પાંચ સમયની નમાજ સાચા મૌમિન-મુસ્લિમને આવશ્યક ક્રિયાઓમાં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. તે અંદર-બહારથી ક્રમશઃ વિકસાવીને ખુદાના-કુદરતના માર્ગે નમાજ અને ઝિક્ર જેવી દેનિક ક્રિયાઓ ઉપરાંત રમજાન મહિનામાં ચાલનાર સાચો બંદો-ભક્ત-અધ્યાત્મ પુરુષ બનાવે છે. પ્રત્યેક પુખ્ત મુસ્લિમ સ્ત્રી-પુરુષ પર રોઝા ફર્જ કરવામાં આવ્યા છે.
નમાજના સમય નિયત કરવા પાછળના પણ કેટલાક ઉદ્દેશો જેની પાસે નિયત મર્યાદાથી વધુ ધન સંપત્તિ હોય તેને ‘ઝકાત' ૐ ૐ વિચારી શકાય. રાત્રે શયનપૂર્વે ઈશા નમાજ પઢવામાં આવે છે. (ફરજિયાત દાન) કરવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. જે શારીરિક અને મેં
નિદ્રા એ અર્ધમૃત્યુ જ છે. ઈશા નમાજ એ પ્રતીક રૂપે પઢવામાં આવે આર્થિક રીતે સંપન્ન હોય તેને મક્કા-મદીનાની યાત્રા-હજ્જ પઢવા છે છે કે મૃત્યુ પૂર્વે વ્યક્તિ બંદગી કરે છે ને પછી નિદ્રાસ્થ થાય છે. તેવી જવાનું ફરજિયાત કરવામાં આવ્યું છે. અહીં માત્ર દૈનિક આવશ્યક ૬
જ રીતે દિવસનું ઉગવું એ નવજીવનનું પ્રતીક છે, માટે જીવનના ક્રિયાઓની વાત કરવાની હોઈ આ બાબતોની વિસ્તૃત ચર્ચા કરેલ 3 ' પ્રભાતે – જીવનદાતા અલ્લાહની બંદગી કરાય છે. સવારની વેળા નથી. છે તેમજ મધ્યાહ્નની વેળા એ વ્યસ્તતાનો સમયગાળો છે. એ સમયમાં આખરે કોઈપણ ધર્મની આવશ્યક ક્રિયા જે તે ધર્મનું પાલન કરનાર ? હું પણ નમાજ અદા કરીને વ્યક્તિ ખુદા અને તેની બંદગીની વ્યક્તિના જીવનવિકાસ તેમજ આત્મોત્થાન માટે નિમિત્તરૂપ સાધન હૈ
અગત્યતાનું પ્રમાણ પણ આપે છે. વળી, નિયમિત નમાજ પઢનાર વ્યક્તિ હોય છે. આ સાધન તો પ્રત્યેક વ્યક્તિના હાથમાં એક સરખા રૂપમાં પાક – સાફ રહે છે ને પાંચ વખત નમાજની આગળ નોંધેલ ક્રિયા જ આવે છે, પણ તેમ છતાં તેની ઉત્પાદકતામાં જે ફેરફાર આવે છે
કરનાર વ્યક્તિના આડકતરાના શારીરિક – માનસિક વ્યાયામથી તેમાં જે તે વ્યક્તિની કર્તવ્યનિષ્ઠા જ કારણભૂત હોય છે. આ સંદર્ભમાં રૂં સ્વાથ્ય પણ સારું રહે છે.
વિચારતા શુદ્ધ ભાવથી કરાયેલી ઈસ્લામની દૈનિક ક્રિયાઓ પ્રભુ નમાજ સિવાય ઝિક્ર – યાદ – નામસ્મરણ – જાપને પણ પરાયણતાની સાથોસાથ ઉત્તમ માનવજીવનની પાઠશાળા પણ બની ૬ ઈસ્લામને અનુસરનાર વ્યક્તિના નિત્યક્રમમાં સમાવેશ કરવામાં રહે છે.
* * * 3 આવેલ છે. ‘ફજર' એટલે કે પ્રભાત ફૂટ્યા પૂર્વેની નમાજથી સૂર્યોદય આસી. પ્રોફેસર (ગુજરાતી) ગવર્મેન્ટ આર્ટ્સ એન્ડ કૉમર્સ કૉલેજ, ૧૪ સુધી તેમજ ‘અસર' એટલે કે સાંજના સમયની નમાજથી સૂર્યાસ્ત આઈ.ટી.આઈ. કેમ્પસ, રાપર-કચ્છ. Mob. No. : 07567064993. ૪ સુધીના સમયમાં ખુદાનું ઝિક્ર કરવાનું સૂચવવામાં આવ્યું છે, જેમાં પુસ્તક આધાર : હું પોતાના સર્જનહાર, પાલનહાર એવા ખુદાની પ્રશંસા, તેની -
૫ ની -ઈસ્લામ દર્શન’, લેખક ઈસ્માઈલભાઈ નાગોરી, પ્રકા. સરદાર પટેલ હું
યુનિવર્સિટી, વલ્લભવિદ્યાનગર, પ્ર. આ. ૧૯૭૬. અગણિત કૃપા બદલ આભારનો ભાવ પ્રકટ કરવામાં આવે છે. -
-સહયોગ – ડૉ. એમ. એ. અજમેરી (આચાર્યશ્રી, ગવર્મેન્ટ આર્ટ એન્ડ આ ઉપરાંત હજરત મહંમદ પયગંબર સાહેબ પર દૂરદશરીફ પણ કોમર્સ કૉલેજ, રાપર- ક૭). { પઢવામાં આવે છે. ઝિક્રમાં “સુબહાન-અલ્લાહ” (સ્તવન હજો -મૌલાના સનાઉલ્લાહ ઝઘરાલા ૬ પરમેશ્વરનું), “અસ્ત ગફિરુલ્લાહમિન' કુલ્લે ઝમ્બીન ખતીઅતિન (નાયબ મોહતમીન, મદ્રસા, દારૂલ કુરઆન, છાપી. (બ.કાં.)
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની અવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્લિાઓ વિશેષાંક + જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મતી અવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક
" જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક
| ‘પ્રબુદ્ધ જીવન” કોર્પસ ફંડમાં ત્રણ લાખનું અનુદાન આપી પંદર વર્ષ સુધી કોઈ પણ એક મહિનાનું શ્રૌજન્ય પ્રાપ્ત કરો.
'સ્વજનને શબ્દાંજલિ જ્ઞાનકર્મથી અર્પી જ્ઞાનપુણ્ય પ્રાપ્ત કરો.
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન