Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 117

ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પ્રષ્ઠ ૧૧૭
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની અવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની અવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
અનુરૂપ તેનું વ્યવહારુ અનુસરણ કરાયું છે. જેથી ‘પરમાત્મા સાથેના પ્રાતઃકાળે આપણી આંખો ખૂલતાં જ જીવનનું એક નવું કોરું સતત અનુસંધાન'નો મૂળભૂત હેતુ અને તેનો દિવ્યાનંદ જળવાઈ પાનું ખૂલે છે. એનો આરંભ શુભ હોય, માંગલિક હોય, સુખમય હું રહે, સાધનામાર્ગ ભાર વિનાનો સહજ બની રહે.
હોય એવું સૌ ઈચ્છીએ છીએ. શું આ બધાં જ આનિક કર્મોમાં સૌથી અગત્યનું આનિક છે સવારે દુષ્ટ વ્યક્તિને યાદ કરીએ તો આપણને પણ કોઈકનું હૈં હું પ્રાતઃપૂજા, સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયમાં પ્રત્યેક અનુયાયી માટે એના પડાવી લેવાનાં દુષ્ટ વિચારો આવશે. ઈર્ષ્યા, રાગ-દ્વેષ, અભિમાનમાં ૩
અનુસરણ પર વિશેષ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. એ વિશે થોડી આપણે જ અથડાઈશું. પરંતુ ભગવાન અને સંતને યાદ કરીએ ૐ વિશેષ નજર કરીએ.
તો? અંતરમાં ધર્મ, જ્ઞાન, વૈરાગ્ય અને ભક્તિ જાગશે. દયા, કરુણા, ૬ નિત્ય પ્રાતઃપૂજા
પ્રેમ, ક્ષમા, ઉદારતા વગેરે શુભ ગુણોથી હૈયું તરબતર થઈ જશે. 8 કે ન્યાયકોશ કહે છે : ‘તત્ર પૂના નામ ફેવતા ટ્રેન દ્રવ્યત્યા Iભhવાત્ અંતરમાં શાંતિ ઊભરાશે. જ યા વા' અર્થાત્ પરમાત્માને ઉદ્દેશીને પ્રીતિ-ભક્તિથી હુતાદિ એટલે જ શાસ્ત્રોમાં પણ પૂજા માટે બ્રાહ્મમૂહૂર્તનો મહિમા કા રે દ્રવ્યોની મદદ વગર કરવામાં આવતી પૂજા પણ યજ્ઞ જ છે.” કહેવામાં આવ્યો છે. મનુસ્મૃતિ (૮-૧૨) કહે છેઃ
સાત્વત સંહિતાના ભાષ્યમાં અલશિંગ ભટ્ટ જણાવે છે કે “યારો બ્રીો મુહૂર્ત યા નિદ્રા સ પુષ્પક્ષયારિણીત હું વિવિપુ બાવર્ધનમ્ ' “મૂર્તિઓની પૂજા પણ ‘યજ્ઞ'નું જ સ્વરૂપ છે.' અર્થાત બ્રાહ્મમુહૂર્તની નિદ્રા આપણાં પુણ્યનો નાશ કરનારી છે. જે | સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયમાં વિવિધ પ્રકારોમાં પૂજા કરવામાં આવે બ્રાહ્મમુહૂર્તમાં ભગવાનની પૂજા જેવો દિવસનો મંગળ પ્રારંભ ? શું છે: (૧) માનસી પૂજા (૨) વ્યક્તિગતરૂપે કરવામાં આવતી બીજો કયો હોઈ શકે ? સવારે મન અન્ય કાર્યોમાંથી નિવૃત્ત થયેલું,
પ્રાતઃપૂજા, (૩) મંદિરોમાં કરવામાં આવતી ઠાકોરજીની મૂર્તિઓની સંકલ્પ-વિકલ્પ રહિત હોય. આથી, પરમેશ્વરની પૂજાવિધિમાં સહેજે શું પૂજા, (૪) ઘરમંદિરમાં થતી આરતી-થાળ આદિક પૂજા અને (૫) એકાગ્ર થવાય. મંત્રજાપ પણ સારી રીતે થઈ શકે. શાંત મનમાં શું હું મંદિરોમાં નિત્ય તથા પ્રસંગોપાત થતી મહાપૂજાવિધિ. પરમાત્માનો વિચાર સ્થિર થતાં મન વધુ પવિત્ર અને શાંત બને છે. હું
ભગવદ્ગીતા (૯) ૨૪,૨૬) માં ભગવાન કહે છે કે પત્ર, પુષ્પ, જીવનનું ધ્યેય વધુ સ્પષ્ટ બને છે, પરમેશ્વર અને સંતમાંથી મળતી હું ફળ, જળ ..જે કાંઈ મને ભક્તિથી ધરવામાં આવે છે તે હું પ્રેમપૂર્વક પ્રેરણાઓ પણ વધુ સ્પષ્ટ થાય છે, જેથી દૈનિક ક્રિયાઓમાં પણ જ * અંગીકાર કરું છું. અહીં યજ્ઞ દ્વારા મળતું ફળ અને પૂજા દ્વારા મળતું એનું સહેજે અનુસંધાન રહે છે. પરમાત્માના વિચાર સાથે થતી કે હું ફળ તુલ્ય દર્શાવ્યું છે.
અન્ય સર્વ દૈનિક ક્રિયાઓ પણ ભક્તિમય બની રહે છે. કહો ને કે હું ૬ મોટા ભાગનાં બધાં જ પુરાણોમાં પૂજાનો મહિમા અને વિધિ દિવસ ભક્તિમય, સુખમય પસાર થાય છે. હૈં થોડા ઘણાં ફેરફાર સાથે નિરૂપ્યો છે. શ્રીમદ્ ભાગવતમાં અંબરિષનું વળી, પ્રાતઃપૂજાના પરિણામે, ભગવાન અને સંતના દિવ્ય હૈ હું આખ્યાન પૂજાવિધિ અને પૂજા કરનાર ભક્ત માટે સુંદર આદર્શ ગુણોથી આચ્છાદિત શાંત મન કૌટુંબિક, વ્યાવહારિક, સામાજિક
પૂરો પાડે છે. શ્રીમદ્ભાગવતના પંચમ સ્કંધમાં પ્રલાદને ઉપદેશેલી વિટંબણાઓમાં પણ યોગ્ય નિર્ણયો લઈ શકે છે. 3 નવધાભક્તિનાં નવ અંગો આનિક કર્મનાં જ દ્યોતક છે. બૌદ્ધ ટૂંકમાં, ભગવાનને ભેટવા માટે છે પ્રાતઃપૂજા.
અને જૈન ધર્મોએ પણ બુદ્ધની કે તીર્થંકરની ભક્તિ-પૂજાનો વિધિ મનની શાંતિ માટે છે પ્રાતઃપૂજા. ૬ પોતપોતાની પરંપરા મુજબ સ્વીકાર્યો છે.
નિત્યપૂજા વ્યક્તિગત શા માટે? પાંચરાત્ર શાસ્ત્રોએ પૂજાના પાંચ અંગો વર્ણવ્યાં છે. પદ્મપુરાણ સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયમાં પ્રત્યેક વ્યક્તિ દ્વારા વ્યક્તિગત નિત્ય મેં તેને દોહરાવતાં એ પાંચ અંગો આમ વર્ણવે છેઃ (૧) અભિગમનઃ પૂજાનો આગ્રહ રખાયો છે. કોઈના બદલે કોઈક પૂજાવિધિ કરી મેં હુ ઘરમંદિરમાં બિરાજતા ઠાકોરજી પાસે જવું, તેમને જગાડવા, તેમને લે, એનો આધ્યાત્મિક માર્ગમાં કોઈ અર્થ નથી. હું જળ ધરાવવું, ઘરમંદિર સાફસૂફ કરવું. (૨) ઉપાદાન જળ, પુષ્પ, પૂજ્ય પ્રમુખસ્વામી મહારાજ કહે છે : ભૂખ આપણને લાગી છે, હું કું નૈવેદ્ય, આરતી, ધૂપ-દીપ વગેરે પૂજા સામગ્રી તૈયાર કરવી. (૩) આપણા બદલે બીજો જમી લે તો ચાલે? તરસ આપણને લાગી છે, હું છે યોગ: ઈષ્ટદેવ અને ગુરુનું એકાગ્ર ચિત્તે સ્મરણ-ચિંતન કરવું. (૪) આપણા બદલે બીજો પાણી પીએ તો ચાલે? ઊંધ આપણને આવે છે
સ્વાધ્યાયઃ મહિમાપૂર્વક ઈષ્ટદેવના નામમંત્રનો જપ કરવો. ગ્રંથોના છે, આપણા બદલે બીજો ઊંઘી લે તો ચાલે ? વિદ્યા આપણને ભણવી છું સ્વાધ્યાય દ્વારા તેમના ચરિત્રો, ગુણો, મહિમાનું ચિંતન કરવું. (૫) છે, આપણા બદલે બીજો ભણી લે તો ચાલે? તેમ આપણાં બદલે ઈજ્યા : પ્રીતિપૂર્વક ઈષ્ટદેવની પૂજા યથા વિધિ કરવી.
બીજો પૂજાવિધિ કરે તે ન ચાલે. આપણે જાતે પૂજાવિધિ કરીએ તો આ બધી જ શાસ્ત્રપ્રણીત પૂજાવિધિને સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયમાં જ આપણી સેવા થાય અને તો જ આપણને એ પૂજાના લાભ થાય.' છે છે નિત્ય પ્રાતઃપૂજામાં સંક્ષેપમાં સમાવવામાં આવી છે.
વ્યક્તિગત પૂજા ભગવાન સાથેની આપણી અંગત મુલાકાત છે. ૨ નિત્યપૂજા પ્રાત:કાળે જ શા માટે?
• તિલક-ચાંદલો શું છે? જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન
"જૈન ધર્મ અને અત્યધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક