Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

SR No.: 526079
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 104
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 5 MB

Page 55

ગાંધી જીવી
અ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન • ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ પૃષ્ઠ પપ અંતિમ
5
hષાંક ક
ગાંધી
બહુ જ હળવેથી પોતાના પિતાના હાથ પોતાના હાથમાં લઈને ઓરડાના સઘળાં બારી તથા બારણાં આગળ અશ્રુભીની અને હું તેમણે ભરપૂર આંસુ સાર્યા. પછીથી મૌલાના આઝાદ, જયરામદાસ શોકપૂર્ણ આંખોથી લોકો ઊભા હતા અને તેમના ફીકા પડી ગયેલા 3 દોલતરામ, રાજકુમારી અમૃતકો, આચાર્ય કૃપાલાની તથા ગમગીન ચહેરા કાચ સામે દેખાતા હતા. થોડી મસલતો પછી દેહને 3 કનૈયાલાલ મુનશી વગેરે આવ્યા. લૉર્ડ માઉન્ટબેટન તે જ દિવસે ઉપર લઈ જઈને બધા લોકો દર્શન કરી શકે તે માટે ઝરૂખામાં હું મદ્રાસથી એરોપ્લેનમાં પાછા ફર્યા હતા.તે બિરલા ભવન આગળ મૂકવામાં આવ્યો. ફાનસનો ઝળહળતો પ્રકાશ નિશ્રેષ્ટ ચહેરાને મૃદુ હું ૬ આવ્યા ત્યારે બહાર માનવમેદનીનો ધસારો એટલો બધો ભારે તેજસ્વિતા અર્પતો હતો. ૐ હતો કે, મહામુશ્કેલીથી તે અંદર આવી શક્યા.
રાત્રે આકાશવાણી પર પંડિત નેહરુનો અવાજ સંભળાયો: કે સૌ આભા બની ગયા હતા. સરદાર પટેલને તો જાણે ભાંગીને ‘મિત્રો...આપણા જીવનમાંથી પ્રકાશનો લોપ થયો છે અને સર્વત્ર મેં
ભૂકો જ થઈ ગયા જેવું લાગતું હતું. પાછળથી તેમણે મને કહ્યું, અંધકાર છવાઈ ગયો છે. તમને મારે શું કહેવું અને કેવી રીતે કહેવું કે હૈ “બીજાઓ તો રડી શકે અને એ રીતે આંસુ સારીને પોતાનો શોક એની મને સૂઝ પડતી નથી. જેમને આપણે બાપુ કહીને સંબોધતા હૈ ૬ હળવો કરી શકે. હું એ કરી શકતો નથી. પણ એને લઈને મારા હતા તે આપણા રાષ્ટ્રપિતા, આપણા વહાલા નેતા આપણી વચ્ચે થી ૬ 8 મગજનો લોચો થઈ જાય છે.”
ચાલ્યા ગયા છે. આ બધાં વરસો દરમ્યાન આપણે તેમને જોતા હું પાસેના ઝાંખા પ્રકાશવાળા ઓરડામાં પંડિત નેહરુ ખુરસી પર આવ્યા હતા તેમ હવે પછી ફરીથી આપણે તેમને જોવા પામવાના હું ૬ બેઠા હતા. બીજે દિવસે નીકળનારી સ્મશાનયાત્રાની તેમ જ નથી. હવે પછી, તેમની સલાહ લેવાનું કે તેમની પાસેથી સાંત્વન ૬ ઈં અગ્નિસંસ્કારની વિધિની ગોઠવણ વિષે તેમના દિલમાં ઊંડી ગડમથલ મેળવવાને આપણે તેમની પાસે જઈ શકવાના નથી. અને એ એક હૈં ૐ ચાલી રહી હતી. પાછળથી તેમણે એ પ્રસંગ આ રીતે વર્ણવ્યો હતો. જબરદસ્ત ફટકો છે. હું આગળ કહી ગયો કે પ્રકાશનો લોપ થયો મેં * “એકાએક મને વિચાર આવ્યો, ચાલ જઈને એ વિષે બાપુની સલાહ છે. પણ એમ કહેવામાં મારી ભૂલ થતી હતી. કેમ કે, આ દેશમાં જે કે હું લઉં...પછીથી મને પ્રતીતિ થઈ. અમારી બધી જ મુશ્કેલીઓ તેમની પ્રકાશ ઝળહળતો હતો તે કોઈ સામાન્ય પ્રકારનો પ્રકાશ નહોતો. હું આ પાસે લઈ જવાને મન એટલું બધું ટેવાઈ ગયું હતું.'
આ બધાં વરસો દરમ્યાન જે પ્રકાશ આ દેશને અજવાળતો રહ્યો છે $ એક ક્ષણ પણ ગુમાવ્યા વિના, પીઢ સૈનિક માઉન્ટબેટને, કુટુંબના હતો તે અનેક વરસો સુધી આ દેશને અજવાળતો રહેશે અને હજાર હૈ હું વડીલ તરીકે, આખીયે પરિસ્થિતિનો બોજો પોતાના પર ઉપાડી વરસ પછી પણ એ પ્રકાશની પ્રભા આ દેશમાં દેખાતી રહેશે તથા હું ૬ લીધો. પોતાના મિત્રના દેહ પાસેથી સીધા પંડિત નેહરુ પાસે જઈને, દુનિયા પણ તે જોશે અને અગણિત માનવીનાં સંતપ્ત હૃદયોને તે ૬ ઈં પોતાની સાથે જોડાવાને તેમણે સરદાર પટેલને ઇશારો કર્યો અને સાંત્વન આપતી રહેશે. કેમ કે, એ પ્રકાશ જીવંત સત્યનો દ્યોતક હૈં કે કહ્યું: ‘તમને બંનેને સાથે લાવવાને તથા તમને મિત્રો રાખવાને હતો અને સાંત્વન સત્ય વ્યક્ત કરતો શાશ્વત માનવી આપણી પડખે હૈ * મારાથી થઈ શકે તે બધું કરી છૂટવાની ગાંધીજીની છેલ્લી વિનંતી હતો. તેણે સાચા રાહનું આપણને સ્મરણ કરાવ્યું, અલનમાંથી કે હું મને હતી.” બંનેના સહિયારા શોકમાં કશા પ્રોત્સાહનની જરૂર હતી આપણને પાછા વાળ્યા અને આ પ્રાચીન દેશને સ્વાધીનતાને મંદિરે
જ નહીં. તેમણે તેમના માથાં હલાવ્યાં અને કશું બોલ્યાચાલ્યા વિના પહોંચાડ્યો.” કે તેઓ એકબીજાને ભેટ્યા. વળી, લૉર્ડ માઉન્ટબેટનની વિનંતીથી મળસ્કે મૃતદેહને સ્નાન કરાવવામાં આવ્યું અને તેને ચંદનનું હૈ હું રાત્રે તેમણે બંનેએ આકાશવાણી પરથી પ્રવચન કર્યું. તિલક કરવામાં આવ્યું. પછી તેને પુષ્પાચ્છાદિત ઓરડામાં હું ૬ ગાંધીજીના દેહને રાસાયણિક પ્રક્રિયા કરીને જાળવી રાખવાની સુવાડવામાં આવ્યો. પછીથી એલચી મંડળના સભ્યો આવ્યા અને ૬ ઈં અને કંઈ નહીં તો અમુક સમય સુધી તેને દબદબાપૂર્વક રાખવાની પગ આગળ ફૂલોનો હાર મૂકીને તેમણે મૂક અંજલિ આપી.
સૂચના કરવામાં આવી. અવસાન બાદ ભૌતિક દેહનું બુત કરવા મૃતદેહને ફરીથી ઉપલા માળ પર લઈ જઈને ઝરૂખામાં મૂકવામાં ? * સામે ગાંધીજીનો તેથી કટ્ટર વિરોધ હતો. તેમના મૃતદેહને જાળવી આવ્યો. બપોરે સાડા અગિયાર વાગ્યે શબવાહિની બિરલા ભવનની છે રાખવાનો વિચાર પડતો મૂકવામાં આવ્યો.
બહાર લઈ જઈને ફૂલોથી શણગારેલી શસ્ત્રગાડીમાં મૂકવામાં આવી. જે 3 બાકીની આખી રાત દરમ્યાન, ગાંધીજીની મંડળીના સભ્યોના સ્મશાનયાત્રા શરૂ થવાની તૈયારી હતા ત્યાં એકાએક દરવાજા આગળ 3 8 ગીતાના તથા ત્યાં હાજર રહેલા શીખોના સુખમની સાહેબના ખળભળાટ થયો. સાથે સાથે ટોળાએ વિભક્ત થઈને માર્ગ કરી છે હું (શીખોનો એક ધર્મગ્રંથ) મધુર પારાયણે ઓરડાની નિઃશબ્દતાને દીધો. સુશીલા લાહોરથી એ જ વખતે આવી પહોંચી હતી. ૧૬ ભરી દીધી, જ્યારે બહારની બાજુએ માનવસાગરનું દર્શન માટે
* * * છે ભારે દબાણ થઈ રહ્યું હતું. મૃતદેહને સુવાડવામાં આવ્યો હતો તે [ ‘પૂર્ણાહુતિ' ભાગ - ૪ માંથી ટૂંકાવીને ] ગાંધી જીવતતો અંતિમ અધ્યાય વિશે આપવું હોય તો પોતાનો શ્રેષ્ઠ અને સત્યપૂર્ણ હિસ્સો આપો. વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક કા ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી 4