________________
ગાંધી જી
કે |અથ પૃષ્ઠ ૨૨૦ પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ અંતિમ
’ hષાંક ક
ગાંધી વિશેષક F Iધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધીજીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક ૬ જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય ગાંધી
૪ હિતની જનકલ્યાણકારી સલાહ થાક્યા વિના તેઓ આપતા રહ્યા અને પ્રશ્નો. ગાંધીજી કેટલાના જવાબ આપે અને શું આપે? હું હતા. કોઈને ગમે કે ન ગમે, કોઈ વખોડે કે વગોવે, કોઈ ધિક્કારે કેવળ પ્રશ્નો જ નહીં એમની ઉપર આક્ષેપો પણ ઘણાં કર્યા છે.
કે તિરસ્કારે, કોઈ સ્વીકારે કે ગાળ દે-તેઓ પોતાને સત્ય અને જેમકે, તમે મુસલમાનોની તરફદારી અને અંગ્રેજોની ખુશામત કરતા કે સનાતન લાગતી વાત સૌને કરતા રહ્યા હતા.
રહ્યા છો. તમે હિંદુઓને બરબાદ કર્યા છે. તમે લૉર્ડ માઉન્ટબેટનને 8 મેં એટલું ઓછું હોય તેમ એ સમયે જુદી જુદી કોમ અને મિજાજના બહુ માથે ચઢાવો છો. બીજી ગોળમેજી પરિષદમાં તમે પોકારી છું
લોકોએ એમની વાતોનો, વિચારોનો, સિદ્ધાંતોનો, સલાહોનો, પોકારીને કહેતા હતા કે હિંદુસાતનને આઝાદી મળશે ત્યારે શું કે અરે પ્રાર્થનાઓનો પણ વિરોધ કર્યો હતો. એ વખતે ઉન્માદી હિંદુઓ વાઈસરોયનો જે બંગલો છે તેમાં કાં તો હરિજન બાળકો રહેશે હૈ * અને શીખોને એમ લાગતું હતું કે તેઓ મુસ્લિમ તરફી છે, ઉન્માદી અથવા એમાં હૉસ્પિટલ ખોલવામાં આવશે. જ્યારે આજનું લૉર્ડ કૅ છ મુસ્લિમોને એમ લાગતું હતું કે તેઓ હિંદુ અને શીખ તરફી છે. માઉન્ટબેટન સાથેનું તમારું વલણવર્તન એની સાથે મેળ નથી ખાતું. હું કેટલાક નાદાન લોકોને એમ લાગતું હતું કે તેઓ અંગ્રેજ તરફી તમે ઢોંગી છો, બદમાશ છો, પાગલ છો. પ્રશ્નોના આવા પ્રહારો છે { છે. એ કારણે એવા લોકો એમનો વિરોધ કરતા હતા, એમને પાગલ અને આક્ષેપોની આવી ઝડી વચ્ચેય શાંતિ અને સ્વસ્થતા ટકાવી ;
ગણતા હતા, એમને અનેક પ્રશ્નો પૂછતા હતા અને એનો એમની રાખવા કેટલા મુશ્કેલ હોય, છતાં ગાંધીજી એ ટકાવ્યાં છે, તેઓ ૐ પાસે જવાબ માંગતા હતા. જેમ કે, તમે આ તે એમ સૌ કોઈ ઉપર વિચલિત નથી થયા. મોટાઈના દંડ પણ મોટા હોય છે. મહાત્મારૂપી હું હું વિશ્વાસ કેમ કરતા રહો છો? તમે ફરેબી અંગ્રેજો ઉપર ભરોસો મોટાઈ જેમને મળી હતી એ ગાંધીજીએ એવા દંડ ચૂકવ્યા છે. કેમ રાખો છો? આપણા દેશના રાજકીય પક્ષો પોતાની રાજકીય છતાં ગાંધીજી પણ માણસ હતા. નિરાશ ને નારાજ થયેલી પ્રજાની છે મુરાદ પાર પાડવા માટે હિંસાનો પ્રયોગ કેમ કરે છે? તમે દેશના મનોદશા તેઓ સમજતા હતા. એમની પાસે આ લોકોની આશા- * 9 ભાગલા કેમ થવા દીધા? તમે લોકો વર્ષોથી બ્રિટીશ લશ્કરના આદી અપેક્ષાઓ શી હતી, એ પણ તેઓ સમજતા હતા. પરંતુ એ વખતે, પણ & થઈ ગયા છો, જ્યારે તે અહીંથી ચાલ્યું જશે ત્યારે તમારી હાલત શું એ વાતાવરણમાં એમની સ્થિતિ તો તેઓ પોતે એક પ્રવચનમાં કહે શું થશે? ૧૫મી ઑગસ્ટ પછી કોંગ્રેસનું શું થશે અને તેનો શો પ્રોગ્રામ છે તેમ જોયા, ૩ના રેશમેં બરંડ રી પેડ'વાતી મેરી સ્થિતિ હૈ તેઓ ; 8 રહેશે? ૧૫મી ઑગસ્ટ પછી બંને દેશોમાં બે કૉંગ્રેસ રહેશે કે એક બધી બાજુથી એકલા અટુલા પડી ગયા હતા. ગઈકાલ સુધી એમને ?
જ? કે પછી કોંગ્રેસની આવશ્યકતા જ નહીં રહે? શું કોંગ્રેસ હવે પડ્યો બોલ ઝીલનારમાંથી કોઈ એમનું હવે સાંભળતું પણ નથી. હું સાંપ્રદાયિક સંસ્થા બની રહેશે? તમે હિંદુ મંદિરોમાં કુરાની આયાતો તેઓ કહે છે: “મેરે ને વે મુતાવિ તો વુછ હોયT નહીં હો II વદી નો શું ૬ પઢો છો પણ મસ્જિદમાં જઈને ગીતા કે રામાયણના પાઠ કરવાનું પ્રેસ રેલી મેરી શાન વર્તાતી હાં હૈ? મેરી વસતી તો પંનાવ ન દુમા ( શૌર્ય કેમ બતાવતા નથી? જ્યારે તમે કુરાનની આયાતો પઢો છો હોતા, ન વિહાર હોતા, ન નોગારવતી! જાન મેરી છોરું માનતા નહીં નૈવદુત ણ અને એમ પણ કહો છો કે બધા ધર્મો તો સમાન છે, તો તમે છોટા માણી હૃા દર્શી, પતિ મૈ હિન્દુસ્તાન મેં વડી ગામી થા તવ સર્વ હું તમારી પ્રાર્થનામાં જપજી અને બાઈબલમાંથી કેમ કાંઈ રજૂ નથી મેરી માનતે થેમાન તો ન ોગ્રેસ મેરી માનતી હૈ, ન હિન્દુમૌર ન મુર્તમાન | શું કરતા? ત્રીસ વર્ષો સુધી તમે અંગ્રેજો સાથે અહિંસાત્મક લડાઈ હોંગ્રેસ માન હૈ હીં? વદ તો તિતરતર હો જીરૂં હૈ મેરા તો મરજીથરોન છું ૬ કરી, છેવટે એનું આવું પરિણામ કેમ આવ્યું? જે ડોમિનિયન સ્ટેટસ વન રહા હૈ બાન સર્વ મુદ્દે છોડ સકતે હૈ હૃથર મુદ્દે નહીં છોડેT’? 3 આપણને મળવાનું છે, શું એમાંથી રામરાજ્ય પેદા થઈ શકશે? વળી આગળ વધતાં તેઓ કહે છેઃ $ ઈન્ડિયન રીપબ્લિકનનો પ્રેસિડન્ટ કોણ થશે? કાયદેઆઝમ જિન્હા મેરી વાત પર બાપ વાટૅ મુદ્દે ધન્યવાઢે, વાદે તિયાં ઢે, મૈં તો મને ? = પાકિસ્તાન ગવર્નરજનરલ બની ગયા અને આપણે ત્યાં વિન વક્રી હી વાત માપણે દૂTI '૨ ક ગવર્નરજનરલ અંગ્રેજ વાઈસરોય બની બેઠા, એ કેવો હિસાબ? કોંગ્રેસના વલણથી નારાજ લોકોનો તેમની પાસે કોંગ્રેસ સામે છે કે તમે હંમેશાં સત્યના પૂજારી રહ્યા પણ બધી જગ્યાએ તો જૂઠ જૂઠ જ ઉપવાસ કરવાના આગ્રહ વખતે તેઓ કહે છે: ઉં છે. કોણ નીચાં છે, કોણ ઊંચા છે? સત્ય શું છે? સહિષ્ણુતા ક્યાં ‘બાગ હિન્દુસ્તાન મેં કૌન સી સી વીગ હો રહી હૈ નિસસે મુદ્દે રસુશી હું ગઈ? સત્ય, અહિંસા, સહિષ્ણુતા જ્યારે ક્યાંય દેખાતાં નથી ત્યારે દો સા તો ભી મૈ પડી દૂ, વિજ કોંગ્રેસ વદુત વડી સંસ્થા દો ચરું હૈ ટૅ એ કહો કે એને માટે જવાબદાર કોણ? આપણે આપણા સંઘને સવે સામને મેં ૩પવાસ નહીં વેર સતા તેનિ માન મૈં પટ્ટી કેંપડા હૂં ?
હિંદુભારત કહીને શા માટે ન ઓળખવો જોઈએ? એના ઉપર ગૌર મેરે દ્રિત રેં મં IR ગત રહા હૈ ઝિર થી મૈ નિંદ્રા ક્યોં હૈં, યદ મેરા શું હિંદુધર્મની અમીટ છાપ શા માટે ન લગાવવી જોઈએ? પ્રશ્નો પ્રશ્નો રૃશ્વર ટી નાનતા હૈ
* ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી ન
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષ
|
'ઉદ્વિગ્ન મન પાકેલા ગુમડા કરતા પણ વધુ ત્રાસ આપે છે.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક